شوند که در آینده ممکن­است شایستگی آن­ها را مورد تردید قراردهند.
اخیراً پژوهش پیرامون خودناتوان­سازی به حیطه­ی آموزشگاهی نیز وارد شده­است. به نظر می­رسد که برخی از دانشجویان و دانش آموزان عالماً و عامداً تلاش نمی­کنند، مطالعه خود را به آخرین لحظه موکول می­ کنند، شب قبل از امتحان را به بطالت می­گذرانند و یا از دیگر راهبردهای خودناتوان­سازی استفاده می­ کنند تا از تلویحات منفی شکست احتمالی بکاهند. (شکر کن، ۱۳۸۴)
استفاده از راهبردهای خودناتوان­سازی با سن دانش ­آموز درارتباط است، چرا که برای استفاده هدفمند از این راهبرد باید سنی برسد که قابلیت شناختی لازم برای تشخیص بین تلاش و توانایی را کسب­کنند، که معمولاً کودکان از سنین نوجوانی به بعد به این باور می­رسند که عملکرد خوب بدون تلاش، یا با تلاش اندک نشانه­ای از توانایی بالاست، و یا بالعکس، شکست به دنبال تلاش زیاد نشانه فقدان توانایی است (نیکولز و میلر^[۵] ۱۹۸۴). خودناتوان­سازی از قبل در مورد وضعیت­هایی استفاده می­ شود که احتمال موفقیت در آن کم­باشد.

یکی از مهارت­ های اجتماعی که در روان­شناسی نوین به ویژه روان­شناسی سلامت تأکید زیادی بر آن صورت می­گیرد، جرات ورزی است که از بنیان­های دستیابی به رفتار سالم فرض می­ شود (شعبانی پور ۱۳۸۶)
مبحث ابراز وجود سابقه­ای طولانی در رفتاردرمانی دارد و سرآغاز آن به کارهای سالتر ^[۶](۱۹۴۹) و ولپه^[۷](۱۹۷۵) باز می­گردد. اینان متوجه شدند برخی از انسان­ها نمی ­توانند حق خود را بگیرند، در نتیجه این دو محقق کوشش کردند مهارت ابراز وجود را به آن­ها بیاموزند.
جرات ورزی شامل احقاق حقوق خود، ابراز افکار و عقاید و احساسات خود به شیوه­ای مناسب و مستقیم و صادقانه است، به گونه ­ای که حقوق دیگران را از بین نبریم و همچنین رفتاری است که شخص را قادر می­سازد تا به نفع خود عمل­کند، بی­هیچ­گونه اضطرابی رفتاری متکّی به خود داشته­باشد، احساسات واقعی خود را صادقانه ابرازکند و با توجه به حقوق دیگران، حق خود را به دست­آورد. (هارجی،۲۰۰۵)
به اعتقاد ولپه (۱۹۸۲) جرأت­مندی عبارت از بیان مناسب و صحیح هرنوع هیجانی به غیر از اضطراب نسبت به فرد دیگری است. وجود چنین رفتاری در فرد سبب می­ شود که احساسات و هیجانات خود را در برابر رفتار دیگران که می ­تواند طیف وسیعی از تحقیر تا تحریک را همراه داشته­باشد بدون ترس و به شکلی صحیح ابراز دارد.
آلبوتی و آمونس (۱۹۷۵)رفتار جرأت­مندانه را ایستادگی در حفظ شأن انسانی و نفوذ می­دانند و به این طریق میان این مفهوم با رفتار پرخاشگرانه مرز قاطعی می­کشند.
بی شک حوزه درمان آلام بشری یکی از چالش انگیزترین عرصه ­های تخصصی است و روان درمانی نیز به واسطه ارتباط مستقیمی که با سلامت جسمانی و روانی دارد، در زمره مهم­ترین آن­ها به شمار می ­آید. حوزه (روان­درمانی) از قدمتی به فراخنای خلقت آدمی و عمری به جوانی رشته­ های روان­پزشکی و روان­شناسی برخوردار است. (کوری^[۸] ۲۰۰۱، ترجمه بهاری و دیگران، ۱۳۸۶)
اوّلین­بار که نظریه تحلیل تبادلی ارائه و به عموم عرضه گردید در سال ۱۹۷۵ و در یک کنفراس حرفه­ای در شهر لس­آنجلس بود. برن در سال ۱۹۶۱ کتاب تحلیل تبادلی در روان­درمانی را منتشر کرد و در آن رئوس اصلی دیدگاه خود را شرح داد. پیروان او مطالب دیگر به آن اضافه­کردند و کنش عملی آن را تصحیح­نمودند. در تحلیل تبادلی نقش محیط و ارتباط اجتماعی از اهمّیت فراوانی برخوردار است. با این حال نهایتاً افراد مسئول زندگی و رفتار خود هستند و فرد باید این مسئولیّت را پذیرا ­باشد و به نقش خود در زندگی بیش از هرعامل دیگری توجه­نماید. (فیروز بخت، ۱۳۸۶)
درمان شیوه تصمیم ­گیری مجدد^[۹]بر اساس مفاهیمی چون احکام، تصمیم­های اولّیه و تصمیم­های جدید استوار است. درمان تصمیم ­گیری مجدد شکلی از تحلیل تبادلی است که برای درک نحوه گسترش یادگیری دوران کودکی به بزرگسالی، چارچوب مفیدی ارائه می­ کند. این رویکرد بر این فرض استوار است که بزرگسالان بر اساس فرض­های گذشته که زمانی برای ارضای نیازهای حیاتی آن­ها مناسب بود امّا دیگر ارزشمند نیست، تصمیم ­گیری می­ کنند. این رویکرد بر ظرفیت تغییردادن تصمیم­های اولّیه تأکید می­ کند و به سوی افزایش آگاهی فرد، با هدف تواناساختن مراجعان برای تغییردادن دوره زندگی­شان جهت­گیری شده­است. در درمان تصمیم ­گیری مجدد، مراجعان می­آموزند که چگونه قواعدی که در کودکی دریافت و ترکیب کرده ­اند، اعمال آن­ها را تحت تأثیر قرار می­دهد. (کوری ۲۰۰۱، ترجمه اعتمادی و هاشمی اذر،۱۳۸۵)
گلدینگ^[۱۰]۱۹۷۸)) خاطر نشان می­سازد که تصمیم­های اولّیه نه بر اساس یک وضعیت فکری بلکه بر اساس یک وضعیت احساسی گرفته شده­است. بنابراین، برای خروج از پیش­نویس باید با آن احساس­های کودک که در زمان تصمیم اولّیه تجربه کرده­است، دوباره تماس حاصل­کند، با بیان احساس­ها آن وضعیت را خاتمه بخشند و تصمیم اولّیه را با یک تصمیم مجدد مناسب و نو عوض­کند. این کار را می­توان از طریق تخیّل و تصوّر یا رؤیاپردازی انجام­داد و یا کار برروی صحنه اولّیه که در آن مراجع به گذشته برمی­گردد تا یک صحنه اولّیه آسیب­رسان را به یادآورد و آن را دوباره تجربه­کند. (استوارت و جونز^[۱۱]،۱۹۸۷، ترجمه داد گستر، ۱۳۸۶)
اهمّیت و ضرورت پژوهش
نوجوانی دوره پیچیده­ای از رشد انسان است که دامنه آن از ۱۲ تا ۱۸سالگی امتداد دارد. در واقع، صرف نظر از دوره نوزادی در هیچ دوره­ای از زندگی تغییراتی به اندازه دوره نوجوانی در فرد روی نمی­دهد. نوجوان با دگرگونی­های مهمّی مواجه شده و باید نقش­های تازه در محیط اجتماعی سازگار شود. تجربه نوجوانی ممکن است با استرس و فشار همراه باشد. در این سن، نوجوانان دلبسته تجربه ­های خود شده و فاقد یک دیدگاه باز هستند و ممکن است تعارضات و ناکامی­هایی را تجربه کنند که به جای آنکه نشان­دهند پاسخ­های بهنجار نوجوان نسبت به رشد باشد، از آشفتگی­های روانی حکایت­کند. (بیابانگرد،۱۳۸۴) برای رویارویی با این مشکلات، دستیابی به توانمندی­ها و مهارت­ هایی ضروری است. از جمله این توانمندی­ها بهره­مندی فرد از جرات ورزی است.
از آنجا که استفاده از راهبردهای خودناتوان­سازی تحصیلی، یکی از موانع مهم پیشرفت دانش ­آموزان است و مدرسه از جمله مکان­هایی است که دانش ­آموزان سال­های مدیدی از زندگی خود را در آن حضور دارند و بعد از پایان­یافتن تحصیل در مدرسه به دوران جدیدی از زندگی ( دانشگاه، کار، ازدواج) وارد می­شوند، که در آنجا با چالش­ها و موقعیّت­های استرس­زای بیشتری روبرو می­شوند که باید منطقی و آرام و بادرایت بدون آنکه تسلیم شوند، چاره­اندیشی کنند. همچنین راهکارهایی را به دانش­آموزانی که با پیام­های منفی والدینی که از کودکی با خود حمل­کرده ­اند و اکنون با آن­ها زندگی می­ کنند ارائه دهد تا بتوانند به افرادی تبدیل­شوند که تصمیمات جدیدی را اخذکنند تا در نهایت بتوانند به انسان­های مفید و سازنده در زندگی خود و جامعه تبدیل­شوند. از این­رو پژوهشگر درصدد است با آموزش مهارت­ های تصمیم ­گیری مجدد به کاهش خودناتوان­سازی تحصیلی برای کمک به پیشرفت تحصیلی و افزایش مهارت جرات ورزی برای مقابله با استرس­های دوره نوجوانی کمک­کند.
اهداف پژوهش
-بررسی اثربخشی آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش خودناتوان­سازی تحصیلی و افزایش جرات ورزی دانش ­آموزان پسر سال سوم هنرستان.
- بررسی اثربخشی آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش نمره ابعاد خودناتوان­سازی تحصیلی دانش ­آموزان پسر سال سوم هنرستان.
- بررسی اثربخشی آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش نمره کل خودناتوان­سازی تحصیلی دانش ­آموزان پسر سال سوم هنرستان.
- بررسی اثربخشی آموزش مؤلفه­­های تصمیم ­گیری مجدد بر افزایش نمره جرات ورزی دانش ­آموزان پسر سال سوم هنرستان.
-بررسی اثربخشی آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش خودناتوان­سازی بیشتر است و یا افزایش جرات ورزی.
سوأل­های پژوهش
-آیا آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش خودناتوان­سازی تحصیلی و افزایش جرات ورزی دانش ­آموزان پسر سال سوم هنرستان مؤثر است؟
- آیا آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش نمره کل خودناتوان­سازی تحصیلی دانش ­آموزان پسر سال سوم هنرستان مؤثر است؟
- آیا آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش نمره ابعاد خودناتوان­سازی تحصیلی دانش اموزان پسر سال سوم هنرستان مؤثر است؟
- آیا آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر افزایش جرات ورزی دانش اموزان پسرسال سوم هنرستان مؤثر است؟
- آیا آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش خودناتوان­سازی تاثیر بیشتری دارد و یا افزایش جرات ورزی ؟
فرضیه ­های پژوهش
- آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد موجب کاهش خودناتوان­سازی و افزایش جرات ورزی می­ شود.
- آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد موجب کاهش نمرات ابعاد خودناتوان­سازی می­ شود.
- آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد موجب کاهش نمره کل خودناتوان­سازی می­ شود.
- آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد موجب افزایش نمره جرات ورزی می­ شود.
-آموزش مؤلفه­ های تصمیم ­گیری مجدد بر کاهش خودناتوان­سازی تأثیر بیشتری دارد و یا افزایش جرات ورزی.
متغیرهای پژوهش
متغیر مستقل : رویکرد تصمیم ­گیری مجدد
متغیر وابسته : خودناتوان­سازی و جرات ورزی
متغیر کنترل : در این تحقیق جنس و پایه تحصیلی به عنوان متغیرهای کنترل درنظر گرفته می­ شود.
تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ­ها
تعریف نظری
رویکرد تصمیم ­گیری مجدد : رابرت و ماری گلدینگ (۱۹۷۹) مؤسسین مکتب تصمیم ­گیری مجدد هستند. رویکرد آن­ها ترکیبی از چارچوب شناختی نظریه تحلیل تبادلی به همراه تکنیک­های مؤثری است که ریشه در گشتالت­درمانی دارد. کاربرد نظریه تحلیل تبادلی به همراه تکنیک­های گشتالت با هدف رسیدن به قرارداد مراجع است و بر اساس مفاهیمی چون احکام تصمیم­های اولیّه و تصمیم­های جدید استوار است. در این رویکرد درمانگر به مراجع کمک می­ کند تا تصمیم اولیّه را با یک تصمیم مناسب و نو عوض­کند. (استوارت، ترجمه عطار ها ،۱۳۹۱)
تعریف عملیاتی
رویکرد تصمیم ­گیری مجدد: منظور از رویکرد تصمیم ­گیری مجدد در این پژوهش مجموعه فعالیت­هایی است که بر مبنای اصول و شیوه تصمیم ­گیری برای ۸ جلسه ۹۰ دقیقه­ای طراحی شده­است. بر مبنای این رویکرد به افراد کمک می­ شود تا در ابتدا نسبت به پیش­فرض­ها و بازدارنده­های خود که زمانی برای ارضای نیازهای حیاتی از آن­ها استفاده می­کردند، شناخت پیداکرده و در ادامه تصمیمات جدید و مناسب بگیرند. این کار را با افزایش آگاهی و توانایی خود برای تغییر انجام می­ دهند. اهمّ مطالب به شرح زیر است : جلسه اوّل انجام معارفه و آشنایی با مفهوم خودناتوان­سازی و جرات ورزی ، جلسه دوّم آشنایی اعضا با رویکرد تصمیم ­گیری مجدد جلسه سوم آموزش مفهوم نوازش­ها، جلسه چهارم آشنایی با مفهوم نمایشنامه زندگی، جلسه پنجم توضیح در مورد رویکرد تصمیم ­گیری مجدّد و مفهوم عقد قرارداد، جلسه ششم شناسایی قواعد زندگی و بایدها و نبایدها، جلسه هفتم کار بر روی تصمیم­های اولیّه، و در نهایت جلسه هشتم جمع­بندی و اجرای پس­آزمون.
تعریف نظری
خودناتوان­سازی تحصیلی : به نظر برگلاس و جونز (۱۹۷۸) خودناتوان­سازی عبارت­است از هر عمل یا زمینه عملی که به فرد امکان می­دهد تا شکست را به عوامل بیرونی (بهانه) و موفقیّت را به عوامل درونی به منظور کسب افتخار نسبت­دهد. لازم به ذکراست این متغیر شامل سه خرده مقیاس شامل خلق منفی، تلاش و عذرتراشی است.
تعریف عملیاتی
خودناتوان­سازی تحصیلی : نمره حاصل از اجرای مقیاس خودناتوان­سازی (SHS)^[12] جونز و رودالت.^[۱۳] (۱۹۸۲)
تعریف نظری