دادگستری در حوزه رسیدگی به اختلافات خانوادگی
سازمان تبلیغات اسلامی در حوزه تبلیغات و آگاهی بخشی
مراکز علمی-دانشگاهی و پژوهشی در حوزه انجام طرح های مطالعاتی و تحقیقاتی
شهرداری ها در حوزه ایجاد اماکن تفریحی مخصوص زنان
فصل دوم
ادبیات تحقیق
۲-۱٫ مقدمه
دومین فصل تحقیق در برگیرنده مبانی نظری و سوابق تجربی تحقیق است. بررسی و مطالعه تحقیقات و پژوهش های صورت گرفته در زمینه موضوع مورد مطالعه به محقق خط فکری و دید تازه می دهد تا از ابعاد مختلف به موضوع خود بنگرد. از این رو در این فصل ابتدا پیشینه تاریخی و سپس پیشینه تجربی تحقیقات داخلی و خارجی در راستای موضوع مورد مطالعه آورده شده است. سپس به جنبه نظری کار پرداخته و نظریه های مرتبط ذکر گردیده است و در ادامه با بهره گرفتن از نظریه ها و مرور پیشینه به تدوین مدل نظری و استنباط فرضیات از دل آنها می پردازد.
۲-۲٫ پیشینه تاریخی نقش زنان
۲-۲-۱٫ قرآن و ضرورت حضور زن در جامعه
در قرآن، آیاتی وجود دارد که بیانگر فعّالیت اجتماعی زنان م یباشد، از جمله:
۲-۲-۱-۱٫ بیعت زنان با پیامبر)ص) (حضور سیاسی(
ای پیامبر! هنگامی که زنان مؤمن نزد تو آیند در حالی که با تو بیعت کنند که هیچ چیز را شریک خدا قرار ندهند و دزدی نکنند و زنا نکنند و فرزندانشان را نکشند و هیچ تهمتی را نیاورند که آن را بین دست هایشان و پاهایشان بربافته اند و در هیچ دستور پسندیده ای نافرمانی تو را نکنند، پس با آنان بیعت کن و برای آنان از خدا طلب آمرزش کن که خدا بسیار آمرزنده و مهرورز است «سوره ممتحنه آیه ۱۲».

آیه بالا به مسئله بیعت با حکومت، این بارزترین مظهر عمل سیاسی، اشاره و ضمن بیان حکم بیعت زنان مؤمن با رسول خدا، شروطی را برای آنان تعیین می کند که بعضی میان زنان و مردان مشترک است، مانند شرک نورزیدن و نافرمانی نکردن از رسول خدا در کارهای نیک و بعضی بیش تر به زنان ارتباط می یابد، مانند دوری جستن از سرقت، زنا، کشتن اولاد و فرزندان دیگران را به شوهر نسبت دادن (طباطبایی، ۱۳۷۴: ۱۹).
بیعت پیامبر با زنان نشا ن می دهد که برخلاف ادعای مخالفان اسلام که می گویند: اسلام برای زنان ارزشی قائل نشده، دقیقاً آن ها را در مهمترین مسایل ازجمله مسئله بیعت به حساب آورده است، آنان نیز دراین امر مهم شرکت نمود ه اند و شرایط مربوط به آ نرا پذیرفته اند.
۲-۲-۱-۲٫ مهاجرت زنان
یکی دیگر از مسایلی که حضور زنان را در اجتماع در صدر اسلام نمایان می کند، شرکت زنان در نهضت بزرگ اجتماعی - سیاسی هجرت می باشد.
مهاجرت در صدر اسلام برای گسترش پایگا ه های اسلام و حفظ دین بسیار حائز اهمیّت بوده است و دراین امر بین زن و مرد هیچ تفاوتی نبوده است و پیامبر، هم از زنان و هم از مردان می خواستند که هجرت کنند. در آیات ۹۸ و ۹۷ سوره نسا، به موضوع هجرت می پردازد که از حرکت های اجتماعی و سیاسی می باشد. در هجرت مسلمانان به حبشه و مدینه، زنان نیز هم پای مردان حضور داشتند (مهریزی،۱۳۷۷: ۱۰۳).
۲-۲-۱-۳٫ کسب و تلاش اقتصادی )استقلال اقتصادی زنان(
اسلام به زن، استقلال اقتصادی بخشیده است تا وی، مانند مردان از حقّ مالکیت و تصرّف در اموال خویشتن، بدون نظارت و قیمومیّت کسی، بهره ببرد و با اختیار خویش ثروتش را در راهی که نیاز می داند، صرف کند.
قرآن کریم دراین زمینه در آیه ۳۲ سوره نسا می فرماید:
“برای مردان از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است و برای زنان نیز از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است".
این آیه کسب و تلاش اقتصادی و مالکیت مردان و زنان را که از مصادیق مشارکت اجتماعی است تأ یید می کند و این تصور غلط را که مالکیت و کسب و تلاش اقتصادی منحصر به مردان است، از بین می برد.
۲-۲-۲٫ سیر تحول نقش زنان در ایران
مهم‌ترین ویژگی زنان دریک قرن اخیر ایران این است­که زنان دربسیاری ازجنبش­های سیاسی و اجتماعی شرکت داشته اند. این ویژگی، موقعیت آنان را با سده­های پیش از آن متمایز می­ کند. از طرف دیگر چون ایران در میان کشورهای خاورمیانه پیشتاز تحول بوده، حتی بعضی از مورخان، انقلاب هندوستان و یا انقلاب اکتبر روسیه را هم متأثر از تحولات ایران و انقلاب مشروطه می­دانند.
به همین دلیل می­توان گفت همان‌گونه که ایران در خاورمیانه پیشگام مدرنیزاسیون و تحول‌خواهی بوده، زنان ایرانی نیز نسبت به زنان خاورمیانه در جنبش­های اجتماعی پیشتاز بوده ­اند. برای بررسی نمونه­های عینی مشارکت زنان در جنبش­های اجتماعی به دوره قاجاریه نگاهی می‌اندازیم: ساختار جامعه ایران تا دوره قاجاریه، ساختاری سنتی ـ مذهبی بود و این دنباله ساختی بود که در دوره صفویه به وجود آمده بود. در این دوره، اقتصاد جامعه، مبتنی بر کشاورزی بود. اگرچه موقعیت اقتصادی‌ـ‌اجتماعی زنان ایرانی برحسب وضع محل و عرف و سنن محلی متفاوت بود ولی به طور کلی می­توان گفت که زنان از موقعیت و منزلت پائینی برخوردار بودند و فعالیت آنان به فرزند آوردن و انجام کارهای خانگی و گاهی کشاورزی محدود می­شد و زنان در خارج از خانه مسئولیتی نداشتند (بهنام، ۱۳۵۶: ۱۳). در دوره قاجاریه، گسترش ارتباط ایران با تمدن صنعتی غرب باعث تغییر در ساختار اجتماعی‌ـ‌اقتصادی جامعه و در نتیجه دگرگونی در زندگی و موقعیت اجتماعی زنان پایتخت و شهرهای بزرگ گردید ولی موقعیت اجتماعی زنان روستایی به دلیل دور ماندن آن‌ها از ارزش‌های غربی تغییرات عمده­ای نکرد (تکمیل همایون، ۱۳۵۴: ۲۹).
به تدریج اقتصاد روستایی حاکم بر شهرها جای خود را به مشاغل جدید داد و واحدهای اقتصادی جایگزین، موجب رفتارهای تازه­ای در روابط اقتصادی گردید و سرمایه ­گذاری داخلی و خارجی توسعه یافت. پیدایش تقاضاهای فراوان برای تولیدات کشاورزی و صنایع دستی توسط زنان، روش زندگی آن‌ها را تا حدودی تحت تأثیر قرار داد. اگرچه اضافه شدن نقش آن‌ها در تولید بر نقش­های سنتی مادری و همسری مسئولیت زنان را سنگین­تر کرد ولی مشارکت در تولید، قدرت آن‌ها را در خانواده بیش‌تر کرد و میزان جدایی دنیای زنان را از مردان کاهش داد. البته اشتغال زنان به مفهوم برابری حقوق اجتماعی آنان با مردان در این دوره نبوده است، بلکه درمقایسه با گذشته فقط آنان توانستند به طور محدودی عهده­دار مشاغلی خارج از خانه گردند.
یکی از بزرگ‌ترین وقایع ایران در قرن اخیر، انقلاب مشروطیت بود که قانون اساسی آن در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی به امضای مظفرالدین شاه رسید. این انقلاب تحول عظیمی در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران به ویژه در وضع زنان بوجود آورد. براساس اصل هشتم قانون اساسی، تمامی ملت ایران دارای حقوق مساوی بودند (جاراللهی، ۱۳۷۲: ۲۶۳). در این دوران تأسیس چند مدرسه دخترانه و انتشار روزنامه و مجله و نشریه توسط زنان آزادی‌خواه در روشنگری زنان تأثیرگذار بود. به این ترتیب علاوه بر مشاغلی که زنان در قرن ۱۹ عهده­دار آن بودند، تأسیس احزاب و انجمن­ها و انتشار روزنامه­ها و نشریه­ها و تأسیس مدارس از جمله فعالیت­های جدیدی بودند که زنان در اوایل قرن بیستم به آن اشتغال ورزیدند. این فعالیت­ها در جامعه از رویارویی زنان با تمدن اروپایی ایجاد شده بود. گسترش تحصیلات عمومی برای دختران از سال ۱۳۰۴ با دایر شدن دبیرستان موجب شد تا زنان در دستگاه­های دولتی برخی از مشاغل را عهده‌دار شوند. توسعه اقتصادی و به دنبال آن ملی شدن صنعت نفت موجب تغییرات اساسی در اقتصاد ایران و بالتبع در موقعیت زنان گردید. این تغییرات موجب پیدایش فرصت­های استخدامی برای زنان را در کارخانه­ها و سطوح بالاتر شغلی فراهم کرد (جاراللهی، ۱۳۷۲: ۲۶۴).
ایجاد فرصت­های روزافزون برای اشتغال زنان منجر به عدم مخالفت خانواده­ها با تحصیل علم و اشتغال آنان گردید. به این ترتیب طی دو دهه قبل از وقوع انقلاب اسلامی، نگرش جامعه ایران نسبت به زنان دربرگیرنده تغییرات اساسی ولی کند بود. اما مهم‌ترین تحولات در زمان پیروزی انقلاب اسلامی روی داد. شرکت زنان در تظاهرات گسترده و عظیم بر ضد رژیم گذشته حاکی از آن بود که زنان نقش خود را تنها محدود به فعالیت­های درون خانه ندانسته، بلکه مشارکت در فعالیت­های اجتماعی را نیز از حقوق خود تلقی می­ کنند. به این ترتیب، واقعه مهمی که در قرن اخیر در موقعیت اجتماعی زنان جامعه تحولی اساسی ایجاد کرد، وقوع انقلاب اسلامی در بهمن سال ۱۳۵۷ بود. موقعیت زنان در جامعه در چند دهه اخیر تغییرات و تحولات زیادی پیدا کرده است. جامعه ایرانی طی این سال­ها شاهد حضور فراگیر زنان در موقعیت­های فراوان اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بوده است.
حضور روزافزون زنان در دستگاه­های اجرایی و حتی حضور چشمگیر آنان در آزمون دانشگاه­ها و پذیرفته شدن آن‌ها در رشته­ های مختلف دانشگاهی، تصویری متفاوت از جامعه ایرانی به دست می­ دهند و به نظر می‌رسد روند تحولات اجتماعی هم‌چنان به سمت گسترش حضور و اهمیت نقش زنان پیش می‌رود. با ورود زنان جامعه ما به عرصه ­های مختلف علمی، اداری، آموزشی، صنعتی و حتی نظامی و انتظامی می­توان انتظار داشت که شرایط و موقعیت­های جدیدی برای زنان پا به عرصه ‌وجود گذارند و هریک از این موقعیت­ها، سایر موقعیت­ها یا نقش­های مختلف زنان در خانواده و اجتماع را تحت­الشعاع خود قرار دهند. این شرایط، زنان را علاوه بر نقش­های همسری و مادری به ایفای نقش­های جدید اجتماعی وا داشته و پذیرش مسئولیت­های اجتماعی را در کنار مسئولیت همسرداری و خانه­داری قرار داده است. بررسی روابط و مناسبات درون خانواده نشان می­دهد که با زیر سؤال رفتن پاره­ای از ارزش­ها و هنجارهای سنتی، نقش زن با تغییراتی روبرو شده است و حاصل این تغییرات بسط و توسعه زمینه فعالیت­های اجتماعی اوست (زمانی، ۱۳۸۸: ۲۳۵-۲۳۶).
۲-۲-۳٫ سیر تحول جایگاه زنان در امر اشتغال
اشتغال زنان در خارج از خانه همانند سایر پدیده ­های اجتماعی طی دوره­ های مختلف حیات بشری متحول گردیده است. زن از دوران گذشته تا به امروز غیر از به عهده گرفتن وظایف خانه‌داری، در امور مختلف کشاورزی، دامپروری، صنایع دستی و حتی امور نظامی همراه مردان به فعالیت اشتغال داشته است. ولی در دوره­هایی که خانواده یک واحد اقتصادی نیز محسوب می­شده، فعالیت­های تولیدی زن که در خانه و یا نزدیک آن انجام می­شده، جزء امور خانگی به حساب آمده و در ازای انجام آن مزدی دریافت نمی­کرده است. با وقوع انقلاب صنعتی در اروپای غربی و تبدیل کارگاه­های خانگی به کارخانه و گسترش نیروی ماشینی، تحولات اساسی در شکل و مفهوم کار به وجود آمد و فعالیت­ اقتصادی زن از خانه به کارخانه کشیده شد (جاراللهی، ۱۳۷۲: ۲۴۹). در اوایل قرن بیستم با وقوع جنگ جهانی اول تعداد زیادی از زنان در کارخانه­های اسلحه­سازی فرانسوی و انگلیسی به کار گمارده شدند تا جانشین مردانی شوند که به جبهه­های جنگ اعزام شده بودند. دراین زمان دیگر تمایز نقش­های مردانه و زنانه فراموش شده بود. در دوران جنگ جهانی دوم نیز در انگلستان و ایالات متحده، به علت فعالیت زنان در کارخانه­های نظامی بود که مردان توانستند در جبهه­های جنگ به نبرد بپردازند.
با گذشت دو دهه پس از جنگ جهانی دوم، زنان هم‌چنان در خدمت رفع نیازهای تولیدی جامعه و کارهای خانگی بودند. کشورهایی که در زمان جنگ از خدمات زنان در تولید و در ارتش استفاده می‌کردند، پس از جنگ به فکر رشد استعدادهای بالقوه زنان نبوده و زمانی که دیگر به آن‌ها احتیاج نبود آن‌ها را روانه خانه ساختند (میشل، ۱۳۷۲: ۱۱۷ ـ ۱۱۲). توجه بین المللی نسبت به حمایت از زنان از سال ۱۹۱۹ میلادی یعنی تاریخ انتشار اولین دیباچه اساسنامه سازمان بین المللی کار آغاز شده است و مفاد این دیباچه بعدها پایه و اساس تنظیم مقاوله نامه‌های متعدد بین المللی قرار گرفته است (کار، ۱۳۸۴ :۱۹۵). اصل عدم تبعیض در بند ۲ اعلامیه فیلادلفیا سال ۱۹۴۴ (که ضمیمه اساسنامه بین المللی کار می‌باشد) بدین ترتیب است: “کلیه افراد بشر صرف نظر از نژاد و عقیده و جنسیت حق دارند که ترقیات و پیشرفت‌های مادی و معنوی خود را در عین آزادی و احترام با برخورداری از امنیت اقتصادی و تساوی احتمال موفقیت ارائه دهند".
در سال ۱۹۴۸ اعلامیه جهانی حقوق بشر با اشاره به تساوی حقوق زن و مرد در موارد مختلف بر تساوی مزد در برابر کار مساوی و حمایت از مادران تأکید کرده است. این اعلامیه در ماده ۲ خود اعلام می‌دارد: “هر کس می‌تواند بدون هیچ گونه تمایز مخصوصاً از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقیده سیاسی و یا هر عقیده دیگر و هم‌چنین ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، ولادت یا هر موقعیت دیگر از تمام حقوق و کلیه آزادی‌هایی که در اعلامیه حاضر ذکر شده بهره مند گردد.” در همین ارتباط، به موجب ماده ۲۳، همه حق دارند که بدون هیچ تبعیضی در مقابل کار مساوی اجرت مساوی دریافت دارند (کار، ۱۳۸۴: ۱۹۷). مجمع عمومی ملل متحد در سال ۱۹۶۷ در اعلامیه­ای تحت عنوان اعلامیه رفع تبعیض از زنان، تساوی حقوق زنان را در حیات اقتصادی و اجتماعی و به وی‍ژه عرصه بازار کار مورد تأکید قرار داد. در سال ۱۹۷۹ بر مبنای اعلامیه مزبور، کنوانسیونی تحت عنوان «مقاوله نامه رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان» به تصویب رسید که براساس آن هر نوع تفاوت، محرومیت و محدودیت مبتنی بر جنسیت که نتیجه آن به خطر افتادن حقوق انسانی در مورد زنان بود، تبعیض محسوب می­شد (عراقی، ۱۳۶۷: ۴۲۹ ـ‌۴۲۸).
از طرف دیگر، سازمان ملل متحد چندین کنفرانس جهانی را برای ترویج و تقویت حقوق زنان اختصاص داد. هدف تمامی این کنفرانس­ها، ارائه راهبردهایی جهت ایجاد برابری حقیقی میان زنان و مردان در تمامی عرصه ­ها و رفع کلیه جلوه­های تبعیض­آمیز در مورد آنان بود. برخی دیگر از معیارهای بین المللی مجموعا حاوی مقررات حمایتی دیگری است که به موجب آن زنان در عین قبول مسئولیت‌های خانوادگی در امور اجتماعی و شغل خویش همانند مردان از حمایت‌هایی برخوردارند. ازجمله در چهارمین کنفرانس جهانی زنان در پکن در سال ۱۹۹۵ بر اهمیت اقدامات ضروری برای تأمین پیشرفت زنان تأکید شد و مشارکت همه جانبه آنان در فرایند توسعه، بهبود وضعیت آن‌ها در جامعه و فراهم کردن امکانات فزاینده آموزشی برای آنان مورد تأکید مجدد قرار گرفت (لوین، ۱۳۷۷: ۶۳ـ۶۲). امروزه این اصل که زنان و مردان در تمامی جهات اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مساوی هستند در قوانین اساسی بسیاری از کشورها ذکر گردیده است. اصل تساوی حقوق زن و مرد در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز،‌ مشروط به رعایت موازین اسلامی ذکر گردیده و مورد تأکید واقع شده است.
۲-۳٫ پیشینه تجربی پژوهش
هدف از بررسی پیشینه تجربی تحقیق، آشنایی با تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع مورد بررسی است. گرچه مطالعات و تحقیقات مربوط آسیب شناسی نقش زنان در جامعه از سابقه چندان زیادی برخوردار نیست، اما این مسئله در زمینه علوم مختلف مورد بررسی و پژوهش قرار دارد و بیشتر پژوهش های صورت گرفته در حوزه اشتغال زنان و … قرار دارد. در این بخش تحقیقات انجام شده در خصوص نقش زنان و تحول آن و پدیده اشتغال و تاثیر آن بر خانواده در دو قسمت پیشینه داخلی و پیشینه خارجی مطرح می‌شود.
۲-۳-۱٫ پیشینه داخلی
خواجه­نوری و همکاران (۱۳۹۲)، در پژوهشی تحت عنوان جهانی شدن فرهنگی و نگرش مردان به نقش زنان به فرایند جهانی­شدن فرهنگی و نگرش مردان به نقش زنان در جامعه پرداخته­اند. در این پژوهش، ترکیبی از نظریه­ های گیدنز و رابرتسون به منزله چارچوب­نظری استفاده شده­است. پرسش اصلی این است که آیا جهانی شدن فرهنگی بر نگرش مردان به نقش زنان در شهر شیراز تاثیر گذاشته است؟ در صورت وجود ارتباط بین این دو متغیر، کدام مولفه­های جهانی­شدن فرهنگی بیشترین تاثیر را داشته اند؟ برای دستیابی به پاسخ این پرسش، از روش کمی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج بیانگر آن بود که متغیرهای بازاندیشی، سبک زندگی ورزشی، سبک زندگی علمی ـ فرهنگی، آگاهی از جهانی شدن، و فناوری­های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی با نگرش مدرن مردان به نقش زنان رابطه معنادار مثبت، ولی سبک زندگی سنتی و وسایل ارتباط جمعی داخلی رابطه منفی داشته اند.
متشرعی، نیسی و ارشدی (۱۳۹۲)، پژوهشی تحت عنوان «آزمون اثر غیرمستقیم تعارض کار-خانواده بر خشنودی زندگی- یک الگوی چند میانجیگر» انجام دادند. در این تحقیق سعی شده است با بهره گرفتن از یک رویکرد الگوی چند میانجیگری، اثر غیرمستقیم تعارض کار- خانواده بر خشنودی زندگی از طریق دو میانجیگر خشنودی شغلی و خشنودی خانواده به صورت همزمان مورد آزمون قرار گیرد. در این مطالعه سعی بر این بود که دو اندیشه کلی روشن گردد: اول این‌که تعارض کار- خانواده به صورت غیرمستقیم می‌تواند میزان کیفیت کلی زندگی فرد را متأثر سازد و دوم این‌که چگونگی کیفیت کلی خشنودی زندگی بستگی به خشنودی فرد از دو جنبه عمده زندگیش (کار و خانواده) دارد. با بهره گرفتن از آزمون الگوی چندمیانجیگر پریچر و هایز (۲۰۰۸)، میزان اثرات مستقیم و غیر مستقیم الگوی حاضر و معنی‌داری آماری آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. تحقیق حاضر در نهایت دو اندیشه کلی مطرح شده را تأیید کرد، ضمن آن‌که اثرات غیرمستقیم خاص از طریق هر یک از دو متغیر میانجیگر الگوی مورد نظر را نیز مشخص کرد.
نعیمی و نظری و ثنایی ذاکر (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان «بررسی رابطه‌ بین کیفیت زندگی کاری و تعارض کار- خانواده با عملکرد شغلی کارکنان مرد متأهل» انجام دادند. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان مرد متأهل شرکت ایدکو پرس بود. نمونه‌ی آماری ۲۰۰ نفر بود که با بهره گرفتن از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. پژوهش با بهره گرفتن از پرسشنامه کیفیت زندگی کاری، پرسش‌نامه تعارض کار- خانواده و پرسشنامه عملکرد شغلی بود. نتایج نشان داد بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد شغلی همبستگی مثبت و معنادار و بین تعارض کار- خانواده و عملکرد شغلی رابطه منفی و معنادار وجود دارد و از میان ابعاد کیفیت زندگی کاری، متغیرهای «پرداخت منصفانه و کافی» و «توسعه قابلیت‌های انسانی» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پیش‌بینی‌کننده‌های عملکرد شغلی کارکنان است. میزان کیفیت زندگی کاری در طبقه کارشناس بیش‌تر از طبقه تکنیسین و کارگر بود و میزان تعارض کار- خانواده در طبقه شغلی کارگران بیش‌تر بود. بین عملکرد شغلی کارکنان تفاوت معناداری وجود نداشت.
جواهری و همکاران (۱۳۸۹)در پژوهشی با عنوان تحلیل اثرات اشتغال زنان بر کیفیت زندگی آنان، به این موضوع پرداختند که آیا وضعیت اشتغال زنان-شامل خصوصیات عینی شغل آنها و نگرشی که نسبت به وضعیت اشتغال خود (خشنودی شغلی) دارند، بر کیفیت زندگی آنان تأثیر دارد؟، یافته­های تحقیق نشان می­دهد از بین معرف­های مختلفِ وضعیتِ شغلی؛ تنوع پذیری و تناسب شغل با مهارت و تخصص، با کیفیت زندگی رابطه مثبت دارد. در واقع افرادی که از وضعیت شغلی مناسب­تری برخوردار هستند، کیفیت زندگی مناسب­تری هم دارند. علاوه بر این، رابطه میان خشونت شغلی و کیفیت زندگی آنان تأیید شد.
محمدپور و بهمنی (۱۳۸۹)، در مطالعه­ ای با عنوان” زنان، پاساژ و مصرف نشانه­ها” به بررسی کیفی زیست­جهان­ زنان در یکی از پاساژهای مجلل و بزرگ شیراز می پردازند، یافته­های این پژوهش نشان داده­اند که پاساژ صرفا مکان مصرف کالاهای متعارف نیست، بلکه فضایی نشانه­شناختی و نمادی شده برای مصرف نشانه­ها، کیچ­ها، مصرف تظاهری، پرسه زنی، هویت­یابی، مقاومت و تمایز جنسیتی و دوست­یابی است.
مهدوی و همکاران (۱۳۸۹) در مقاله خود تحت عنوان"بررسی جامعه­شناختی تحصیلات زنان بر ارتباط انسانی در خانواده” بیان می­ کند که هدف این مقاله بررسی تاثیر تحصیلات زنان بر ارتباطات انسانی درون خانواده می باشد. جامعه آماری زنان تحصیلکرده , شاغل درآموزش و پرورش ناحیه ۴ساکن شهر کرج و حجم نمونه بود .نتایج حاصل ازیافته های تحقیق نشان داد: بین تحصیلات زن و ارتباطات انسانی، درخانواده رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
بهار، زارع (۱۳۸۸)، در تحقیقی تحت عنوان “سنخ بندی مد در تهران: با تاکید بر نحوه پوشش زنان"، این پژوهش مطالعه­ ای موردی و جامعه مورد مطالعه مراکز خرید مرتبط با پدیده مد است که ضمن ثبت و طبقه بندی صور گوناگون مد در این مکان­ها در قالب پرسش­نامه نیز به مصاحبه با افراد می پردازیم. بدین منظور طبقه بندی از انواع نحوه پوشش لباس و همچنین مو از بسیار ساده تا آخرین مدهای روز انجام می­ شود و در این زمینه سه عامل مصرف کنندگان مد، توزیع کنندگان و جامعه را به عنوان عوامل موثر بر پدیده مد سنجش می کنیم. نتایج پژوهش نشان می دهد؛ ضمن این که پدیده مد متاثر از جامعه جهانی است و توزیع کنندگان نیز به نحوی در نشر و گسترش آن تاثیر دارند، اما کنشگران اصلی در این حوزه مصرف­ کنندگان هستند که ضمن پذیرش آن تصرفاتی نیز به خصوص در نحوه کاربری و معنایی آن به عمل می آورند
ساروخانی و همکاران (۱۳۸۸) “اثرات اشتغال زنان بر خانواده (تحقیقی در بین زنان شاغل و متأهل وزارت کار و امور اجتماعی)"، روش تحقیق پیمایشی و اسنادی و آماری است و ابزار گردآوری اطلاعات پژوهش پرسشنامه می­باشد، در این تحقیق مشخص شد زنان شاغل در فصل تعطیلات برای نگهداری فرزندان محصل خود با مشکلاتی مواجه هستند و نیز شاغل بودن باعث کاهش بعد خانواده آنها می­ شود، همچنین اشتغال زنان بر مناسبات همسرداری آنها، آرمانهای تحصیلی در مورد فرزندانشان، تغذیه، اوقات فراغت و هرم قدرت خانواده (باعث افقی­شدن هرم قدرت در خانواده) تأثیر گذاشته و نیز باعث سندرم تعجیل - تأخیر و فرسایش زودرس در زنان شاغل می­ شود و همچنین نشان داد بین میزان تحصیلات زنان شاغل و تعداد فرزندان آنها رابطه معکوس وجود دارد و نیز بین میزان قدرت تصمیم ­گیری زنان شاغل با سن آنها رابطه معناداری وجود ­ندارد.
رفعیت­جاه (۱۳۸۷) در پژوهشی تحت عنوان “تأثیر موقعیت شغلی بر سبک زندگی زنان شاغل” بیان می­ کند که جهت شناخت پیامدهای فردی و اجتماعی اشتغال در زنان، تاثیر موقعیت اجتماعی و شغلی زنان را بر سبک زندگی آنان مورد بررسی و تبیین قرار دهیم، نتایج نشان داد زنانی که دارای موقعیت شغلی بالا بوده ­اند، نسبت به زنان رده­های شغلی پایین، سبک زندگی از مصرف گرایی به ویژه مصرف تظاهری و تجملی فاصله گرفته و توجه به جنبه­ های فایده­ای و کاربردی کالاها بیشتر می­ شود. همچنین نتایج حاکی از آن است که سبک زندگی و الگوهای مصرف و در نتیجه تمایزهای هویتی زنان را نمی­ توان صرفا از روی موقعیت شغلی آنها شناخت بلکه باید تاثیر سایر عوامل فرهنگی از جمله جنسیت، تحصیلات و ارزشها و نگرشها را در شکل گیری هویت و سبک زندگی زنان مورد مطالعه قرار داد.

شکل ۲-۲: طیف گسیلی پراکندگی الکترونی رامان در چاه کوانتمی برای قطبش  ………………………………………………………………………………………………………………………………….۲۷

شکل ۲-۳: طیف گسیلی پراکندگی الکترونی رامان در چاه­سیم­های کوانتمی و نقاط کوانتمی برای قطبش  ……………………………………………………………………………………………………..۳۵
شکل ۳-۱: چاه پتانسیل بی­نهایت یک بعدی……………………………………………………………………۴۴
شکل ۳-۲ : نمودار انرژی  زیر نوارهای  نقطه کوانتمی دیسک شکل بر حسب شعاع به ازای  ……………………………………………………………………………………………………………….۵۱
شکل ۳-۳ : نمودار انرژی  زیر نوارهای  نقطه کوانتمی دیسک شکل بر حسب میدان مغناطیسی به ازای………………………………………………………………………………………………………….۵۲
ج
شکل ۳-۴: طیف گسیلی نقطه کوانتمی دیسک شکل برای قطبش  ………………………..۵۳
شکل ۳-۵ : طیف گسیلی نقطه کوانتمی دیسک شکل برای قطبش  ……………………….۵۴
شکل ۳-۶: طیف گسیلی برای دو مقدار مختلف از شعاع نقطه کوانتمی برای قطبش  …………………………………………………………………………………………………………………………………۵۵
شکل ۳-۷: طیف گسیلی برای دو مقدار مختلف از شعاع نقطه کوانتمی برای قطبش  …………………………………………………………………………………………………………………………………..۵۵
د
فصل اول
مقدمه­ای بر پراکندگی رامان
۱-۱ مقدمه
پراکندگی رامان مطالعه نوعی از برهم­کنش بین نور و ماده است که در آن نور دچار پراکندگی غیرکشسان می‌شود. در آزمایش­های طیف سنجی رامان، فوتون­های تک طول موج (در ناحیه‌ی مرئی، نور تکفام گفته می‌شود) روی نمونه متمرکز ‌می‌شوند. فوتون­ها با مولکول‌ها برهم­کنش می‌کنند و بازتابیده، جذب یا پراکنده می‌شوند. طیف سنجی رامان فوتون­های پراکنده شده را مطالعه می‌کند. غالباً فوتون‌هایی که با مولکول‌ها برهم­کنش می‌کنند، به طور کشسان پراکنده می‌شوند. به این نوع پراکندگی، پراکندگی ریلی گفته می‌شود و فوتون‌های پراکنده شده همان طول موج نور فرودی را دارند. اما تقریباً از هر یک میلیون فوتون، یک فوتون به طور غیرکشسان پراکنده می‌شود. در پراکندگی رامان، فوتون فرودی با ماده برهم­کنش می‌کند و طول موج آن به سمت طول موج‌های بیشتر یا کمتر جابجا می­شوند. جابجایی به طول موج­های بیشتر غالب است و این پراکندگی را رامان استوکس می‌گویند. اتفاقی که در اینجا می‌افتد آن است که فوتون با ابر الکترونی پیوندهای گروه ­های عاملی برهم­کنش کرده و الکترون را به یک حالت مجازی برانگیخته می‌کند. سپس الکترون از حالت مجازی به یک حالت ارتعاشی یا چرخشی برانگیخته واهلش می‌یابد. این باعث می­ شود که فوتون مقداری از انرژی خود را از دست بدهد و به صورت پراکندگی رامان استوکس آشکارسازی شود[۱]. انرژی از دست داده شده ارتباط مستقیمی با گروه عاملی، ساختار مولکولی متصل به آن، نوع اتم­های مولکول و محیط آن دارد. طیف­های رامان هر مولکول، منحصر به فرد است. از این رو می‌توان از آن مانند “اثر انگشت” در تشخیص ترکیبات مولکولی روی یک سطح، درون یک مایع یا در هوا استفاده کرد[۲] .
۱-۲ تاریخچه
پراکندگی ناکشسان نور توسط آدولف اسمکال^[۱] در سال ۱۹۲۱ پیش ­بینی شده بود ولی این پدیده در سال ۱۹۲۸ مشاهده شد. پدیده رامان، به نام دانشمند هندی سر رامان^[۲] که این اثر را با بهره گرفتن از نور خورشید مشاهده کرده بود، نامیدند که در سال ۱۹۳۰ به‌خاطر این کشف وی توانست جایزه نوبل فیزیک را دریافت کند. این اثر فیزیکی توسط جورج پلاکزیک^[۳] چکوسلوواک بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۴ توسعه یافته و کامل شد.
رنگ آبی آسمان سیاره ما ناشی از پراکندگی نور خورشید از مولکول‌های گازی موجود در جو می‌باشد. در این موقعیت پرسیدن این سوال که چه کسی برای اولین بار این پراکندگی را مشاهده کرد، امری بیهوده است. افرادی مانند لئوناردو داوینچی^[۴] در قرن ۱۵ میلادی و نیوتن در قرن ۱۷ میلادی و کلوزیوس^[۵] در قرن ۱۹ میلادی سعی کردند که چرایی آبی بودن رنگ آسمان را توجیه کنند، گرچه غالب تئوری‌های آنان اشتباه بود. برای اولین بار در آزمایشگاه تیندال، ریلی^[۶] در سال ۱۸۹۹ میلادی نظریه­ای بیان نمود که توانست پراکندگی نور را توجیه کند. این نظریه­ پراکندگی پاسخی بود به چرایی آبی بودن رنگ آسمان سیاره ما. پدیده رنگین کمان نیز گواه بزرگتری برای رنگی بودن نورهای بازتابیده و پراکنده شده در آسمان بود که پیدا کردن راه حل منطقی این سوال که چرا رنگ آسمان آبی است را پیچیده‌تر و دشوارتر می‌کرد. بسیاری از دانشمندان تلاش‌های زیادی برای پاسخگویی به این سوال کردند تا اینکه مولوکوفسکی^[۷] توانست در سال ۱۹۰۸ میلادی بهترین توجیه را به جامعه علمی ارائه دهد. این دانشمند مبنای توجه خود را بر افزایش قابل ملاحظه چگالی شدت در هنگام پراکندگی نور و تغییر فاز نور در هنگام شکست آن قرار داد. در سال ۱۹۸۰ انیشتین^[۸] ، نشان داد که چگونه می‌توان این تغییرات را در متغیرهای ترمودینامیکی و همچنین شدت نور در زمان شکست را دقیقا اندازه گیری کرد. زرنیک^[۹] و ارنشتاین^[۱۰] برای پراکندگی نور رابطه‌ی بدست آمده توسط انیشتین را در نقطه شکست تایید کردند و به بیان دیگری نظریه پراکندگی نور حاصل از تغییرات شدت در نقطه شکست در اوایل قرن ۲۰ میلادی به خوبی منسجم شد. بسیاری از اطلاعات خام مشاهده شده در آن زمان به کار گرفته شد تا با موفقیت این پدیده فیزیکی را توجیه کنند. همچنین دراین میان، این اطلاعات توانست مقدار عدد آواگادرو را با بهره گرفتن از نور پراکنده شده در گازها بادقت مشخص کند. مطالعات پراکندگی نور در کشورهایی مانند روسیه، فرانسه، هند و ایالات متحده آمریکا و آلمان به طور جدی دنبال می‌شد. در اوایل قرن ۲۰ میلادی افرادی مانند رامان^[۱۱] و کریشنان^[۱۲] در هند و لندزبرگ^[۱۳] و مندل^[۱۴] در روسیه و کابانز^[۱۵] و دائور^[۱۶] در فرانسه پیشرو این زمینه بودند. این سه گروه در حال بررسی تغییر فرکانس نور پراکنده شده در شرایط مختلف فیزیکی بودند که دو گروه هندی و روسی مطالبی را مشاهده کردند که برنامه یا هدفی برای مشاهده آن نداشتند. این یافته‌ها توسط این دو گروه مبنای نظریه مورد نظر ما می‌باشد. آقایان لندربرگ و مندل اشتام پراکندگی نور را در کوارتز و چند بلور دیگر مورد بررسی قرار دادند تا نورهای بازتابیده که دچار تغییر فرکانس شده‌اند را بیابند. در همان زمان رامان و کریشنان در کلکته هند هزاران کیلومتر دورتر از دانشمندان روسی در حال بررسی تغییرات نور در اثر کامپتون بودند. آنها با چاپ سه مقاله در سال ۱۹۲۸ میلادی در این زمینه این اثر را به نام خود ثبت نموده و موفق به دریافت جایزه نوبل شدند این در حالی بود که گزارش رامان و کریشنان اندکی زودتر از گزارش دانشمندان روسی بود[۳]. امروزه مطالعات بر روی پراکندگی نور در زمینه تجربی و تئوری به هزاران شاخه منتهی می‌شود و چند هزار دانشمند و محقق به طور جدی بر روی این مسئله در حال تحقیق و کاوش هستند[۵و۴].
۱-۳ کاربردهای مهم پراکندگی رامان در فناوری نانو
۱- شناسائی و جداسازی برخی از ترکیبات آلی و معدنی [۷]
۲- تعیین ساختار شیمیائی ترکیبات [۷]
۳- تعیین شرایط مرزی برای میدان الکتریکی در نزدیکی سطح [۸]
۴- از طیف­سنج رامان برای آنالیز ذرات نانو مقیاس برخی از ملکول­های آلی و نانو بلورهای DNA و نانو تیوپ‌های کربنی می‌توان استفاده نمود[۱۱-۹].
۵- برای تعیین قطر کربن و کایرالیته کربن (کربن کایرال، کربنی است که چهار گروه اتم متصل به آن متفاوت باشد) و تعیین قطر نانو ذرات معدنی می­توان از طیف­سنج رامان استفاده نمود[۱۲و۱۱].
۱-۴ نانوفناوری چیست؟
نانوفناوری، توانایی انجام کار در سطح اتمی و مولکولی برای ایجاد ساختارهای بزرگ و جدید است. رفتار مواد در ابعاد نانو  در مقایسه با رفتار ساختارهای حجیم بسیار تفاوت دارد. نانوفناوری به مواد و سیستم‌هایی مربوط می­ شود که ساختار و اجزای آن­ها به دلیل ابعاد نانومتری، خواص فیزیکی و شیمیایی ویژه­ای را نشان می­دهد. هدف از توسعه نانوفناوری، کنترل ساختارها و دستگاه­ها در سطح اتمی، مولکولی و فرامولکولی یادگیری چگونگی ساخت و تولید و کاربرد این دستگاه­هاست. رفتارهای جدید در مقیاس نانو را نمی­ توان از کاهش فوق­العاده­ی ابعاد دانست. بلکه پدیده ­های ذاتی و جدید حاکم در مقیاس نانو، همچون محدودیت اندازه و اعتبار بی­چون و چرای روابط مکانیک کوانتمی را باید از دلایل اصلی شمرد. زمانی که بتوانیم اندازه را کنترل کنیم، ارتقاء ویژگی­­های ساده و عملکرد دستگاه­­ها به سطحی فراتر از آن­چه که امروزه می­دانیم و یا حتی امکان­ پذیر فرض می­کنیم، میسّر خواهد شد.
همه مواد و سیستم­ها، زیربنای ساختاری در مقیاس نانو ترتیب می­ دهند. در این­جا مثال­هایی را ذکر می‌کنیم. یک مولکول آب دارای قطری در حد ۱ نانومتر است. کوچک­ترین ترانزیستورها به اندازه­ ۲۰ نانومتر می­باشند.
نانوفناوری، اتحاد ساختارهای نانویی در جهت ایجاد ساختارهای بزرگ­تر را که می­توانند در صنعت، پزشکی و حفاظت محیط­زیست استفاده شوند، شامل می­ شود. هنوز چند دهه به توانایی تولید فراورده­های تجاری مانده است ولی مدل­های نظری رایانه­ای و محاسباتی نشان می­دهد که دست­یابی به سیستم­های تولید مولکولی امکان­ پذیر است چرا که این مدل­ها قوانین فیزیک کنونی را نقض نمی­کند. امروزه، دانشمندان وسایل و تکنیک­های زیادی را که برای تبدیل نانوفناوری از مدل­های رایانه­ای به واقعیت لازم است، اختراع و تدبیر می­ کنند.
۱-۵ پیشگامان نانوفناوری
در سال ۱۹۵۹، ریچارد فاینمن^[۱۷] در سخنرانی معروف خود اظهار داشت: «اصول فیزیک، تا آنجایی­که من توانایی فهمش را دارم، امکان ساختن اتم به اتم مواد را نفی نمی­کند.» او همچنین عنوان کرد: «اگر دانشمندان فرا گرفته­اند که چگونه ترانزیستورها و دیگر سازه­ها را با مقیاس کوچک بسازند، پس خواهیم توانست آنها را کوچک­تر و کوچک­تر کنیم.» در واقع آن­ها به مرزهای حقیقی خود در لبه­های نامعلوم کوانتوم نزدیک خواهند شد و فقط هنگامی این کوچک­ شدن متوقف می­ شود که خود اتم­ها تا حد زیادی ناپایدار و غیرقابل فهم شوند. فاینمن طراحی دقیق مولکول­ها را امکان­ پذیر دانست. او پیش ­بینی کرد یک اتم در مقابل اتمی دیگر می ­تواند به گونه ­ای قرار گیرد که کوچک­ترین محصول مصنوعی را ایجاد کند. فاینمن در ذهن خود یک «دکتر مولکولی» تصور کرد که صدها بار از یک سلول منحصر به فرد کوچک­تر است و می ­تواند به بدن انسان تزریق شود و درون بدن به اعمال ترمیمی و یا به­ طور کلی نگهداری بدن بپردازد.
ماروین مینسکی^[۱۸] یابنده­ی هوش­های مصنوعی، در دهه ۱۹۷۰-۱۹۶۰ جهان را در تفکراتی که مربوط به آینده می­شد، رهبری کرد. اریک درکسلر^[۱۹] دانشجوی مینسکی در اوایل دهه ۸۰، درجه­ استادی خود در رشته علوم دریافت کرده و با تشکیل یک انجمن دانشجویی، فعالیت­­هایی را تحت عنوان نانوفناوری انجام داد. درکسلر نخستین مقاله خود را در مورد نانوفناوری مولکولی  در سال ۱۹۸۱ ارائه داد. وی همچنین در سال ۱۹۸۶ کتابی^[۲۰] را در زمینه نانوفناوری منتشر کرد. درکسلر تنها کسی است که برای نخستین بار درجه­ دکتری خود را در نانوفناوری در سال ۱۹۹۱ از دانشگاه  دریافت داشت. او یک پیش­رو در فعالیت­های انجام شده در نانوفناوری است و هم­اکنون رئیس انستیتو فورسایت^[۲۱] و ریسرچ­فلو^[۲۲] است.
۱-۶ خواص نانومواد
با گذر از مقیاس میکرو به نانو، با تغییر برخی خواص فیزیکی و شیمیایی رو­به­رو می­شویم که دو مورد مهم از آن­ها عبارتند از: افزایش نسبت مساحت سطحی به حجم و ورود اندازه ذره به قلمرو اثرات کوانتمی[۱۳]. افزایش نسبت سطح به حجم که بتدریج با کاهش اندازه ذره رخ می­دهد، باعث غلبه یافتن رفتار اتم­های واقع در سطح ذره به رفتار اتم­های درونی می­ شود. این پدیده بر خصوصیات ذره در حالت انزوا و بر تعاملات آن با دیگر مواد اثر می­ گذارد. افزایش سطح، واکنش­پذیری نانومواد را به شدت افزایش می­دهد زیرا تعداد مولکول‌ها یا اتم­های موجود در سطح در مقایسه با تعداد اتم­ها یا مولکول­های موجود در توده نمونه بسیار زیاد است، به گونه ­ای که این ذرات به شدت تمایل به تجمع^[۲۳] یا کلوخه­ای شدن دارند. به عنوان مثال، در مورد نانوذرات فلزی، به محض قرارگیری در هوا، به سرعت اکسید می­شوند. در بعضی مواقع برای حفظ خواص مطلوب نانومواد، جهت پیشگری از واکنش بیشتر، یک پایدار کننده را بایستی به آن­ها اضافه کرد که آن­ها را قادر می­سازد تا در برابر سایش، فرسودگی و خوردگی مقاوم باشند.
البته این خاصیت مزایایی هم دربردارد، ازجمله عاملی کلیدی در کارکرد کاتالیزورها و ساختارهایی همچون الکترودها می­باشد. به عنوان مثال با بهره گرفتن از این خاصیت می­توان کارایی کاتالیزورهای شیمیایی را به نحو مؤثری بهبود بخشید و یا در تولید نانوکامپوزیت­­ها با بهره گرفتن از این مواد، پیوندهای شیمیایی مستحکم­تری بین ماده زمینه و ذرات برقرار شده و استحکام آن به­شدت افزایش می­یابد.
۱-۷ روش­های تولید نانوذرات
با توجه به گستردگی نانوذرات و نیز گستردگی موارد کاربرد آن­ها، از روش­های مختلفی برای تولید این ذرات استفاده می­ شود که انتخاب روش بستگی به نوع ماده و کاربرد آن دارد. در تولید نانوذرات از دو روش اصلی و اساس می­توان استفاده کرد:
۱-روش­های فیزیکی
۲-روش­­های شیمیایی
هرکدام از این روش­ها به خودی خود دارای راه­کارهای جزئی­تر می­باشند و همچنین روش­هایی بین این دو مطرح می­باشد که به روش­های مکانیکی – شیمیایی موسوم­اند. در روش فیزیکی که اصطلاحاً آن را روش « از بالا به پایین » می­نامند، قطعات بزرگ مواد با بهره گرفتن از ابزار و ادوات فیزیکی به ذرات بسیار ریز در مقیاس نانومتر تبدیل می­شوند. در این روش عمدتاً ابزارهای بسیار دقیق و در عین حال گران قیمت فیزیکی مورد نیاز می­باشد که به راحتی هم در دسترس قرار نمی­گیرد.
در روش شیمیایی که مبتنی بر هسته­زایی و رشد می­باشد و اصطلاحاً آن را روش « از پایین به بالا» می‌نامند، با بهره گرفتن از واکنش­های شیمیایی، تولید ذرات امکان­ پذیر می­گردد که در مقایسه با روش فیزیکی بسیار ارزان­تر و در دسترس­تر است. مزیت این روش­ها ارزان بودن، در دسترس بودن و ساده بودن آزمایش­ها برای تولید نانوذرات می­باشد. بخش عظیمی از تحقیقات نانوذرات در دنیا با بهره گرفتن از همین روش­ها انجام می­پذیرد.
۱-۸ مقدمه­ای بر نیم­رساناها
رسانایی الکتریکی به مفهوم اندازه ­گیری قابلیت هدایت جریان الکتریکی در یک ماده می­باشد. به موادی که قابلیت انتقال جریان الکتریسیته را دارند رسانا و موادی که این قابلیت را ندارند نارسانا گفته می­ شود. مواد نیم­رسانا موادی هستند که مقاومت ویژه آن­ها در دمای اتاق بین مواد رسانا و نارسانا است. ساختار نواری یک جسم نیم­رسانا در شکل ۱-۱ نشان داده شده است. در واقع یک عایق با گاف انرژی کوچک بین نوار ظرفیت و نوار رسانش، یک نیم­رسانا خوانده می­ شود[۱۴]. خواص الکتریکی مواد نیم­رسانا با تغییر اندازه، برانگیختگی نوری و میزان ناخالصی به نحو محسوسی دستخوش تغییر می­ شود. این ویژگی نیم­رساناها این دسته از مواد را به عنوان گزینه­­ای مطلوب برای مطالعه و تحقیق در زمینه قطعات الکترونیکی و اپتوالکترونیکی^[۲۴] مطرح کرده است.

شکل ۱-۱ نمایش ساختار نواری برای الف) رسانا، ب) نیم­رسانا، ج)عایق.
در دماهای پایین، نوار ظرفیت نیمه­رسانا کاملأ پر از الکترون و نوار رسانش کاملاً خالی است. نه نوار ظرفیت در رسانندگی نقش دارد (چون نوار کاملاً پر است و هیچ الکترونی امکان گذار درون نوار را ندارد) و نه نوار رسانش (چون کاملاً خالی از الکترون است). بنابراین در دماهای پایین، نیم­رسانا مشابه نارسانا رفتار می­ کند. با افزایش دما، تعدادی از الکترون­های نوار ظرفیت به نوار رسانش انتقال می­یابد. بنابراین تعدادی تراز خالی در نوار ظرفیت ایجاد می­ شود و امکان گذار برای الکترون­های نوار ظرفیت (در همان نوار) فراهم می­ شود. با گذار الکترون از نوار ظرفیت به نوار رسانش تعدادی جای خالی الکترون در نوار ظرفیت ایجاد می­ شود، جای خالی الکترون را حفره می­گوییم. بدین ترتیب هم الکترون­هایی که در نوار رسانش قرار می­گیرند موجب رسانایی الکتریکی می­شوند و هم حفره­ها و الکترون­های نوار ظرفیت، اکنون نیم­رسانا مانند یک رسانا عمل می­ کند.
نیم­رسانایی را که ناخالصی نداشته باشد نیم­رسانای ذاتی می­گوییم. در نیم­رسانای ذاتی، تعداد الکترون­های موجود در نوار رسانش با تعداد حفره­های موجود در نوار ظرفیت برابرند. با اضافه کردن مقادیر کمی ناخالصی به ماده نیم­رسانا، می­توان تعداد حامل­های بار الکتریکی را افزایش داد. منظور از ناخالصی، اتم­های غیر هم­جنس با اتم­های نیم­رساناست. نیم­رسانایی را که به آن اتم­های ناخالصی اضافه شده است، نیم رسانای غیرذاتی می­نامند. امروزه پیشرفت تکنولوژی به دانشمندان این امکان را داده است که بتوانند با اعمال محدودیت­های کوانتمی بر نیم­رساناها، نانوساختارهای کوانتمی بسازند. کاهش ابعاد در لایه­ های نیم­رسانا، منجر به تغییرات بسیاری در خواص ذرات محدود شده در ساختار کوانتمی خواهد شد.
۱-۹ طبقه ­بندی نانوساختارها
یک نانوساختار، جامدی است که حداقل دارای یک بعد نانومتری باشد. به منظور طبقه ­بندی نانوساختارها، می­توان از ابعاد هندسی آن­ها بهره گرفت. به طور کلی نانوساختارها به سه دسته طبقه ­بندی می­شوند:
۱-نانوساختار صفر بعدی
۲- نانوساختار یک بعدی
۳- نانوساختار دو بعدی
نانومواد دو بعدی، ساختارهایی هستند که الکترون محبوس در آن­ها دارای ۲ درجه آزادی هستند و فقط یک بعد از این مواد اندازه­اش در حد نانومتر می­باشد، این نمونه از ساختارها را چاه­های کوانتمی می­نامند. چاه کوانتمی یک لایه نیم­رسانا­ی بسیار نازک با گاف انرژی مشخص بوده که بین دو نیم­رسانای دیگر با گاف انرژی بزرگتر قرار دارد به­ طوری­که در آن حرکت حامل­های بار در یک راستا محدود و در دو راستای دیگر، هیچ محدودیتی بر حرکت حامل­ها وارد نمی­ شود[۱۵].

شکل ۱-۲ ساختار یک چاه کوانتمی نیم­رسانا
نانومواد یک بعدی دارای یک درجه آزادی برای ذرات درونشان می­باشند، در دو بعد محدود به چند نانومتر هستند و رشد آن­ها در بعد سوم می ­تواند از مرتبه میکرومتر باشد. سیم­­های کوانتمی نانوساختارهای یک بعدی هستند که در این ساختارها حرکت حامل­ها در دو راستا محدود شده و تنها در راستای محور سیم به‌طور آزادانه صورت می­گیرد. تاکنون سیم­های کوانتمی با سطح مقطع­های مختلف ساخته شده و با موفقیت در لیزرهای سیم کوانتمی به کار رفته­اند[۱۶].

شکل ۱-۳: ساختار یک سیم کوانتمی نیم­رسانا

به طور کلی اصول و روش های معینی برای افزایش میزان یادگیری دانش پژوهان پیشنهاد شده که استفاده ی آنها را در تدریس واجب می نماید. این اصول، اساس قواعد و روش های آموزشی را تشکیل می دهند که عبارتند از :

الف) انگیزه های یادگیری: یادگیری زمانی اثر بخش است که دانش پژوه بر انگیخته شود، بدین معنی که در او انگیزه آموختن به وجود آید. دانشجو وقتی از نظر ذهنی و جسمی آماده یادگیری است که هدف و دلیل مطلبی راکه می بایست بیاموزد، بداند؛ از این رو قبل از شروع آموزش ، ضرورت دارد که دانش پژوهان را با هدف های کلی آموزش آشنا کرده و دلایل تشکیل دوره آموزشی را برایشان تشریح کرد تا انگیزه یادگیری در آنها تقویت گردد .
ب) هدفهای یادگیری همانطوری که اشاره شد، برای ایجاد انگیزه در دانش پژوهان می بایست هدف های هر آموزش قبل از شروع برای ایشان تشریح گردد تا با آگاهی کامل از این هدف ها بدانند که در مدت آموزش چه خواهند آموخت، لذا تشریح هدف های آموزش برای دانش پژوهان در اثر بخشی آموزش و ایجاد یادگیری بسیار موثر خواهد بود.
ج) تمرین یادگیری: یکی از مناسب ترین شیوه هایی که میزان یادگیری دانش پژوهان را افزایش می دهد آموزش توأم باکار عملی است. بدین معنی که برای آموزش های نظری ، باید فرصت هایی برای عمل به آنچه که آموخته اند در اختیارشان قرار گیرد؛ اما اگر این کار عملی نیست دست کم باید کاری کرد تا آنچه را که آموخته اند با زبان خود تشریح کنند. چنین شیوه ای میزان یادگیری را افزایش داده و انگیزه آموختن را تقویت می کند .
د) ادراک در یادگیری: فرایند یادگیری زمانی اثر بخش خواهد بود که یادگیرنده شناخت درستی از آموزش داشته و اشتیاق لازم برای آموختن در وی برانگیخته گردد در این مورد سعی بر این است که ادارک لازم رابرای آموختن در یادگیرنده به وجود آورد تا بتواند رفتار خود را در مسیری که رسیدن به هدف های آموزش را آسان می کند قرار دهد .
ه) زمینه قبلی در یادگیری: میزان دریافت دانشجو از مطالب آموزشی با آموخته های پیشین وی ارتباط تنگاتنگ دارد، هرچه زمینه قبلی آموزش ، دانش و معلومات او غنی تر و گسترده تر باشد، میزان یادگیری و درک وی از علوم جدید نیز بیشتر خواهد بود .
ی) واقع گرایی در یادگیری: شایان ذکر است که هر چه موقعیتهای یادگیری مبتنی بر واقعیتها باشند به همان اندازه فرایند یادگیری افزایش یافته و اثر بخشی آموزش بیشتر می گردد.(حاج مقصود،۱۳۸۶ :۲۰و۲۱)
۲-۳-۳- کارآیی
۲-۳-۳-۱- مفهوم کارآیی:
کارآیی انجام دادن کار به شیوه منظم و با کمترین اتلاف منابع و زمان است.( علاقه بند، ۱۳۶۹: ۱۱)
رابطۀ مثبت و سازنده بین برونداد و دروندادهای یک نظام را کارآیی آن گویند. ( رخشان،۱۳۷۰: ۲۱۸ )
کارآیی نسبت بازده واقعی به دست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین شده (مورد انتظار) کارآیی یا بازدهی است، یا در واقع نسبت مقدار کاری که انجام می‎شود به مقدار کاری که باید انجام شود.
رابینز^[۱۶] می‎گوید: کارآیی یعنی درست انجام دادن وظیفه و به رابطۀ بین ورودی و خروجی اشاره دارد. برای نمونه، اگر شما از نهاده معینی بازده بیشتری به دست آورید، کارآیی را افزایش داده‎اید، ولی اثربخشی یعنی انجام درست وظیفه. اثربخشی در یک سازمان یعنی دست‎یابی به هدف.
کارآیی یعنی توانایی فرد در انجام کار به طور صحیح، در مدت زمان مطلوب و در محل مناسب. یا نسبت بازده واقعی کمیت حاصل به بازدهی استاندارد از پیش تعیین شده کارآیی یا راندمان قدرت بازدهی است. (ساداتی و موحد منش، ۱۳۷۷ :۲۱۱)
کارآیی، نسبت کار انجام شده به منابع مصرف شده و به معنای انجام امری به بهترین طریقه به وسیله فرد حایز شرایط در بهترین محل و مناسب‎ترین وقت.
از سوی سازمان بین‎المللی کار ( I.L.O ) کارآیی به عنوان نسبت بین ستانده‎ها و داده‎ها تعریف شده است. ( ابطحی، ۱۸۰:۱۳۷۹ )
در تعریف دیگری بلیک و لورنس، تعیین و سنجش میزان برون داد که در مقایسه با درون داد مصرف شده بدست بیاید را کارآیی نامیده‎اند. تعدادی از صاحب نظران اعتقاد دارند که کارآیی هر سازمان به نحوه آموزش کارکنان آن سازمان بستگی دارد و تقریباً می‎توان گفت که افراد جدیدالاستخدام و افراد شاغل در سازمان به آموزش برحسب نیازشان، احتیاج دارند. ( رستگار، ۱۳۸۶: ۹۷ )
کارآیی در واقع عبارت است از نسبت داده ­ها به ستاده­ها در یک سیستم سازمانی. بنابراین نیل به اهداف سازمانی و یا کاری منابع انسانی (بدون در نظر گرفتن هزینه­ های آن) که اثربخشی نامیده می­ شود، عقلانی و منطقی به نظر نمی­رسد زیرا باید به هزینه­ های آن که سرانجام در قیمت­های تمام شده کالا یا خدمات موثر است توجه کامل مبذول گردد.(ابطحی، ۱۳۶۸: ۱۶۷)
۲-۳-۳-۲- رابطه آموزش با کارآیی‌:
آموزش‌ امروزه‌ به‌عنوان‌ یکی‌ از وظایف‌ مهم‌ سازمانها ومدیران‌ محسوب‌ می‌شود. سازمانهای‌ بزرگ‌ امروزه‌ باتلاش‌ برای‌افزایش‌ کارایی‌ هرچه‌ بیشتر اقدام‌ به‌ تاسیس‌ نهادهای‌ دانشگاهی‌می‌کنند. با آغاز انقلاب‌ صنعتی‌ که‌ با استفاده‌ از ماشین‌ به‌ جای‌نیروی‌ انسانی، حجم‌ تولید سازمانهای‌ مختلف‌ به‌ میزان‌ بی‌سابقه‌ای‌افزایش‌ یافت، اهمیت‌ تخصص‌ و لزوم‌ رعایت‌ اصل‌ تقسیم‌ کار بیش‌ ازپیش‌ موردتوجه‌ قرار گرفت.
‌ همان‌طور که‌ می‌دانیم‌ در اداره‌ امور یک‌ سازمان، وظیفه‌ دستگاه‌ مدیریت‌ است‌ که‌ آموزش‌ لازم‌ را به‌ کارکنان‌ سازمانی‌ بدهد و درآنها انگیزه‌های‌ لازم‌ به‌ خاطر یادگیری‌ شیوه‌ انجام‌ کار ایجاد کندو همچنین‌ عملیات‌ اجرایی‌ انجام‌ کار را به‌ کارکنان‌ خود تفهیم‌ کند.(نورالله پور،۱۳۹۲: ۵۷)
در تعریف‌ دیگری‌ ارتباط‌ بین‌ آموزش‌ و کارایی‌ تحت‌ عنوان‌بهره‌وری‌ مطرح‌ می‌گردد. توان‌ کاری‌ کارکنان‌ یکی‌ از عوامل‌ موثر دربهره‌وری‌ کارکنان‌ است. توان‌ به‌ معنای‌ آمادگی‌ کاری، دانش‌ ومهارت‌ انجام‌ کار است. دوره‌های‌ ضمن‌ خدمت‌ مدیران‌ و کارکنان‌ ازسریعترین‌ و مفیدترین‌ اقدامات‌ آموزشی‌ است‌ که‌ عهده‌دار ارتقای‌سطح‌ علمی‌ کاربردی‌ و کیفی‌ آنان‌ است.‌سازمانهای‌ آموزشی‌ با جامعه‌ و نهادهای‌ آن‌ در تعامل‌ هستند وبرای‌ عقب ‌نماندن‌ از تغییر و تحولات‌ علمی‌ و تکنولوژیک، دانش‌ واطلاعات‌ مدیران‌ و دیگر اعضای‌ آنها باید به‌ روز باشد.(جعفری قوشچی،۱۳۸۱)
۲-۳-۳-۳- ارزیابی کارآیی اثربخشی ونتیجه آموزش:
این نوع ارزیابی ازطریق معیار امتحان، ارزیابی مدرس، بررسی عملکرد درفواصل زمانی مختلف، معیارکیفیت خدمات، معیار کاهش هزینه های سازمان، افزایش میزان پیشنهادهای، معیارکاهش تخلفات اداری و معیار کاهش دوباره کاری ها انجام می شود. (صانعی، ۱۳۹۱: ۵۶)
۱-ارزیابی کارایی درونی: منظور ازکارایی درونی این است که با توجه به امکانات، منابع و مدت زمانی که برای تحصیل دانش آموزان در هر پایه تحصیلی در نظرگرفته شده، نحوه عبوردانش آموزان به چه صورتی است؛ یعنی در هر سال و درهر پایه تحصیلی چه درصدی ازشاگردان هر پایه مردود می شوند یا مدرسه راترک می کنند و این تکرار پایه و ترک تحصیل از لحاظ اقتصادی چه تأثیری بر بازده نظام آموزشی دارد(محسن پور، ۱۳۹۰: ۷۰).
۲- ارزیابی کارایی بیرونی: براساس برنامه های آموزشی، اهدافی از پیش مشخص می شود. انتظار می رود که پس از به اجرا درآمدن برنامه ها شاگردان، دانش ها، مهارت ها، گرایش ها و عادت معینی را کسب کنند و سرانجام آثار اکتسابات وآموخته ها در رفتار آنان تجلی کند. بنابراین می توان نتیجه گرفت تغییراتی که به دنبال اجرای برنامه ها و فعالیت های آموزشی در ابعاد مختلف رفتار دانش آموزان ایجاد می شود، مصرف کارایی بیرونی برنامه های آموزشی است. بر این اساس هر اندازه تغییرات به وجود آمده دررفتار وکنش شاگردان در پایان فعالیت های آموزشی همسویی با اهداف از پیش تعیین شده داشته باشد، می توان گفت که برنامه ها ازکارایی بیرونی بیشتری برخوردار است؛ مثلاً اگر فارغ التحصیلان در پایان دوره های تحصیلی، با بهره گیری ازدانش ها و مهارت های کسب کرده، به خوبی از عهده انجام مسئولیت های شغلی که به آنان محول می شود، برآیند، می توان حکم کرد که برنامه های آموزشی از جنبه مهارت آموزی دارای کارایی بالایی بوده است. همچنین اگر فارغ التحصیلان در طول تحصیل نسبت به باورهای مذهبی و ارزش های اجتماعی و فرهنگی ای که کسب کرده اند، پایبندی خود را درعمل نشان دهند، می توان چنین جنبه هایی از کارایی بیرونی برنامه ها را موفق خوانده در مجموع با عنایت به اهدافی که برای برنامه های آموزشی در نظر گرفته می شود، می توان کارایی بیرونی برنامه های آموزشی را از جهات تحصیلی، شغلی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و غیره ارزیابی کرد.(همان، ۷۵)
۲-۳-۴- مشارکت ^[۱۷]
با توجه به اینکه طرح همیاران پلیس، طرح مشارکتی پلیس راهنمایی و رانندگی، وزارت آموزش و پرورش، سازمان صدا و سیما و سایر سازمانهای ذیربط می باشد، در ادامه بحث به تعریف اجمالی مشارکت، مشارکت ازدیدگاه اسلام، درجه مشارکت و…. می پردازیم.
۲-۳-۴-۱- مفهوم مشارکت:
مشارکت از نظر لغوی به معنی شرکت، شرکت کردن، انبازی کردن، تعیین سود یا زیان دو یا چند تن که با سرمایه‌های معین در زمان‌های مشخص به بازرگانی پرداخته‌اند،عنوان شده است.(معین ۱۳۶۴: ۴۱۲۷)
مشارکت اجتماعی یاد گرفتنی است و انسان آن را در مسیر جامعه پذیری یا اجتماعی شدن یاد می‌گیرد. جامعه شناسان مشارکت را کنش یا رفتار معنادار و ارادی می‌دانند و معتقدند که چون مشارکت یک رفتار است، پس آموختنی نیز هست. پذیرش نقش و تقسیم کار در زندگی اجتماعی نوعی مشارکت آگاهانه است. هر کس تلاش می‌کند تا عهده‌دار نقش و وظیفه‌ای شود که ضمن احساس مفید بودن، هم به اعضای جامعه خدمت کند و هم خود از نتایج تلاش دیگران استفاده نماید.(حسینی،۱۳۸۰: ۴۳)
از دیدگاه علم مدیریت برای مشارکت تعریف های بسیاری شده است که قدیمی ترین تعریف مشارکت عبارت است از ‹‹پیوندی دوسویه، سازنده و سودمند میان دو تن یا بیشتر››.(گنجه ای،۱۳۸۷: ۲۱)
در تعریفی دیگر مشارکت به معنای فراهم آوردن زمینه نقد و بررسی مشترک برای یافتن هدف‌های مشترک است. در تعریفی تازه از سوی سازمان ملل متحد مشارکت بدین گونه تعریف شده است: ‹‹دخالت دادن›› و درگیر کردن مردم در فرآیندهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که بر سرنوشت آنان اثر می گذارد.در سه تعریف فوق، مشارکت به صورت یک فرایند ضروری برای شکوفایی و پرورش فرد و جامعه بیان شده است که در آن بر نقش کلیدی مردم در زمینه های زندگی پافشاری می شود.
از دیدگاه ‹‹ کیت دیویس›› مشارکت یک درگیری ذهنی و عاطفی اشخاص در موقعیت های گروهی است که آنان را بر می انگیزد تا برای دستیابی به هدف های گروهی به موقعیت دست یافته و در مسئولیت کار شریک شوند. چنانکه ملاحظه می شود در تعریف به عمل آمده از مشارکت سه اندیشه مهم نهفته است؛ درگیر شدن، یازی دادن و مسئولیت.(همان،۲۱)
به اعتقاد کلاک و همکاران ‹‹ مشارکت فرآیندی است که از طریق آن به کارکنان اجازه داده می‌شود که درباره کارشان تاثیر و نفوذ داشته باشند. به عبارت دیگر مشارکت حالت و وضعیتی است که تحت آن، افراد با اختیارات بیشتر، کار و وظیفه خود را بهتر انجام می دهند.››(۲۱)
در زبان عربی مشارکت بر وزن مفاعله به معنای شرکت دو جانبه و متقابل افراد انسانی برای انجام کاری است. مشارکت را کمک فعال و واقعی برای پیشبرد علم نیز دانسته‌اند. ریشه لاتینی مشارکت^[۱۸] از لغت به معنای شرکت یا دخالت کردن و سهیم شدن است. مشارکت در معنی سنتی عبارت از پیوند دوسویه سازنده و سودمند میان دو تن است. تعامل و مشارکت اجتماعی پلیسی اصطلاحی است که به مشارکت پلیس با ساکنان محله، مدارس، اماکن مذهبی، کسبه، سازمان‌های اجتماعی و ماموران ادارات دولتی برای حل مسائل مهم و سرنوشت ساز اطلاق می‌گردد.(رفیعی،۱۳۹۰: ۳۷)
مشارکت یعنی درک هر فرد از میزان نفوذی که بر تصمیم گیری دارد، در مقایسه با نفوذ واقعی که وی می تواند در تصمیم گیری ها داشته باشد. لذا مشارکت شامل هر فرآیندی می شود که از طریق آن کارکنان می توانند سهمی در اتخاذ تصمیم های مدیریتی در سازمان داشته باشند.
مدیریت مشارکتی (در سازمان) بدین معنی است که مدیران، ساختار سازمانی و سلسله مراتب اختیارات را کنار می گذارند (نادیده می انگارند) و به زیر دستان اجازه می دهند در تصمیم گیری نقش فعال و بزرگتری بر عهده بگیرند. (گنجه ای،۱۳۸۷: ۲۲)
فرج ا…رهنورد در کتاب خود تحت عنوان ‹‹مدیریت مشارکتی (تئوری و عمل)›› مدیریت مشارکتی را این گونه تعریف می کند: فرایند درگیری کارکنان در تصمیم های استراتژیک و تاکتیکی سازمان، که به صورت رسمی، غیررسمی، مستقیم، غیر مستقیم، با درجه، سطح و حدود مشخصی اتفاق می افتد. (رهنورد،۱۳۸۷: ۶)
رانندگی درست و صحیح و احترام به مقررات و قوانین ضوابط راهنمایی و رانندگی نوعی مشارکت یا تعامل اجتماعی است.(رفیعی،۱۳۹۰: ۳۸)
۲-۳-۴-۲- مبانی قانونی مشارکت
در این بخش سخن بر سر این مطلب است که مشارکت از لحاظ حقوقی در چه جایگاهی قرار دارد و آیا مشارکت کارکنان در امور مدیریت به عنوان یک حق برای کارکنان تلقی می شود یا خیر و در کشورهایی که هنوز نظام مدیریت مشارکتی به مرحله اجرا در نیامده است و یا هنوز در مراحل اولیه قرار دارد حقی از کارکنان و مردم ضایع می شود یا خیر؟
بررسی در این زمینه مستلزم آن است که در مورد مبانی مشارکت به نصوص، متون و مقررات مرتبط با مشارکت و به ویژه مشاوره و مشورت گیری و مشورت دهی، اشاره شود. در این خصوص به نصوص موجود اشاره می کنیم.
ماده اول قانون شوراهای اسلامی در ارتباط با اصل ۱۰۰ قانون اساسی چنین مقدر می دارد:
به منظور پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی، پرورشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم و نظارت بر امور روستا، بخش، شهر و شهرک، شورایی به نام شورای اسلامی براساس مقررات این قانون تشکیل می شود و قانون تشکیل شوراهای اسلامی کار در ارتباط با اصل ۱۰۴، در ماده یک چنین مقرر می دارد: به منظور تامین قسط اسلامی و همکاری در تهیه برنامه ها و ایجاد هماهنگی در پیشرفت امور در واحدهای تولیدی-صنعتی، کشاورزی و خدمات شوراهایی مرکب از نمایندگان کارگران و کارکنان به انتخاب مجمع عمومی و نماینده مدیریت به نام شورای اسلامی کار تشکیل می گردد و ماده ۱۵ این قانون مقرر می دارد:

ارسال‌المثل های زیادی به کار می‌رفته است، میان کلمات یک بیت اغلب ارتباط و تناسب وجود دارد، به همین دلیل صنعت تقابل و مراعات نظیر نیز در اشعار سبک هندی زیاد به کار رفته است.
۲-۱۸ ویژگی‌های سبک هندی
-تمثیل (اسلوب معادله)
«فنی که در اینجا از آن به «تمثیل» نام می‌آوریم، خاصه در شعر صائب، عبارت از این است که مفهوم عام و کلی در مصراعی بیان شود و در مصراع دیگر برای تأیید یا توجیه یا تعلیل آن مثالی شاعرانه برای ذکر علت بیاید که در اصطلاح فنون ادبی ما، آن را صنعت «حسن تعلیل» خوانده‌اند. (ناتل خانلری،۱۳۷۱: ۲۶۷) به نظر آقای دکتر شفیعی کدکنی در تمثیل دو مصراع از لحاظ نحوی باید مستقل باشند و هیچ حرف ربط یا شرط یا چیز دیگری آن‌ها را به هم مرتبط نکند». (شفیعی کدکنی، ۱۳۷۹: ۶۳). تمثیل بیشتر در مصراع دوم و گاهی در مصراع اول آورده می‌شود.

در مصراع دوم:

 

پاکان ستم ز جور فلک بیشتر خورند گر کشت وفا بر ندهد چشم تری هست

گندم چو پاک گشت خورد زخم آسیا (صائب) تا ریشه در آب است امید ثمری هست (عرفی)

در مصراع اول:

 

فکر شنبه تلخ می‌دارد جمعه اطفال را ریشه نخل کهنسال از جوان افزونتر است بر نمی‌خیزد صدا از دست چون تنها بود

عشرت امروز بی اندیشه فردا خوش است (صائب) بیشتر دلبستگی باشد به دنیا پیر را (صائب) دست دادن نفس را امداد شیطان کردن است (صائب)

«منبع تمثیل‌ها بیشتر از زندگی واقعی و مشاهدات عادی سرچشمه می‌گیرد و تاریخ انبیا و داستان‌های ملی نیز در درجه بعدی قرار دارند» (ناتل خانلری،۱۳۷۱: ۲۷۲).
«این بحث در کتاب شعر العجم تحت عنوان ((مثالیه)) آمده است و در آنجا نویسنده بانی این طرز را کلیم، علی قلی سلیم، میرزا صائب و غنی می‌داند». (شبلی نعمانی، ۱۳۶۳: ۱۷) ولی در پاسخ باید گفت تمثیل در شعر شعرای پیش از این دوره هم بوده است پس نمی‌توان این شاعران را بانی آن دانست بلکه تنها می‌توان گفت تمثیل در سبک هندی بسامد بسیار بالایی دارد و شاید در صائب بالاترین بسامد را داشته باشد … صائب، هم از ارسال مثل‌های موجود در شعر پیش از خود بهره گرفته و هم بعضی از سروده‌های او به صورت ضرب‌المثل در آمده است:

 

هنوز موزکف دست بر نیامده پا از گلیم خویش نباید دراز کرد آدمی پیر چو شد حرص جوان می‌گرد

چگونه دانه ما سر برآورد از خاک تیغ ستم ببین چه به زلف ایاز کرد خواب در وقت سحرگاه گران می‌گردد (صائب)

- ایجاز
ایجاز ادای مقصود است با کمترین عبارت متعارف (تعریفات نقل از لغت نامه). هر چند ایجاز در پیش از این دوران وجود داشته ولی گویا شاعر سبک هندی تعمدی در این کار داشته و در این کار چون دیگر زمینه‌ها از حد در گذشته است. البته شعرایی چون صائب و کلیم بهتر از بقیه از عهده کار بر آمده و اندیشه‌های نو و تازه خود را در یک بیت و گای یک مصراع گنجانده اند. اما پیروان بعدی آن‌ها نتوانستند حق مطلب را ادا کنند و ایجاز در شعر آن‌ها به ابهام و پیچیدگی منجر شد که همان ایجاز مخل است.
مانند این بیت ناصر علی سهرندی:

child labour, child, exploitation, right to education, prohibition of child labour.

Shiraz University
Faculty of Law and Political Sciences
M.A. Thesis International Law
PROHIBITION OF CHILD LABOUR IN INTERNATIONAL LAW
By
Samira Ahmadi Bab Anari
Supervised by:
Dr. F.Talaie
January 2013

 

1. 1. Child Labourer. ↑

 

1. 1. . Mini Action Guide, International Trade Union Confederation (ITUC), June 2008
      http://www.ituc-csi.org ,pp,1-52 ↑

 

1. 1. International Labour Organization. ↑

 

1. 1. Declaration of Philadelphia. ↑

 

1. 1. C005 Minimum Age (Industry) Convention, 1919. ↑

 

1. 1. C007 Minimum Age (Sea) Convention.1920. ↑

 

1. 1. C010 Minimum Age (Agriculture) Convention,1921 . ↑

 

1. 1. C033 Minimum Age (Non-Industrial Employment) Convention.1932 . ↑

 

1. 1. (Fisherman) Convention.1959 C112 Minimum Age. ↑

 

1. 1. Declaration of the Rights of the Child 1959. ↑

 

1. 1. International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights,1966 . ↑

 

1. 1. International Covenant on Civil and Political Rights,1966. ↑

 

1. 1. Convention on the Rights of the Child,1989. ↑

 

1. 1. International Programme on the Elimination of Child Labour. ↑

 

1. 1. ,pp1-20 http://www.ilo.org/global/topics/child-labour/lang–en/index.htm. ↑

 

1. 1. . M.Walker, David, The Oxford Companion to Law, Clarendon Press, Oxford, 1980, pp 1-1360, at 211. ↑

 

1. 1. . Convention on the Rights of the Child, 1989. ↑

 

1. 1. 1. . موسوی بجنوردی، سید محمد، بررسی مفهوم و معیار کودکی در تفکر اسلامی و قوانین ایران برای بهره مندی از حقوق مربوطه، پژوهشنامه متین، ۱۳۸۲، شماره ۲۱، ص ۳۰. ↑

   

 

1. 1. . اسماعیلی، فائزه، تعریف کودک، نشریه حقوق دادرسی، خرداد و تیر ۱۳۸۴، شماره ۵۰، ص ۲۳. ↑

 

1. 1. . عابد خراسانی، محمود رضا، در آمدی بر حقوق کودک، مطالعه تطبیقی در نظام های ملی و بین المللی، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۹، ص ۶۷. ↑

 

1. 1. . Worst Forms of Child Labour Convention, 1999. ↑

 

1. 1. . The Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, Especially Women and Children 2000 (The Palermo Protocol). ↑

 

1. 1. .Training Manual to Fight Trafficking in Children for Labour, Sexual and other Forms of Exploitation /International Labour Office, International Programme on the Elimination of Child Labour (IPEC) - Geneva: ILO, 2009, pp 1-51, at 14, Available at: www.ilo.org/ipec/areas /Traffickingofchildren/WCMS…/index.htm. ↑

 

1. 1. . Child Labour. ↑

 

1. 1. . حافظیان، محمد حسین (مترجم)، کار کودکان، نشریه کار و جامعه، شماره ۲۳، ۱۳۷۶، ص ۲۶. ↑

 

1. 1. . Training Kit on Child Labour, Child Labour Resources Centre, IPEC and Labour & Human Resoursces Department Government of Punjab, pp 1-238, at 1, available at: www.ciwce. Org .pk /child_labour/Training_Kit_on_Child_Labour. ↑

 

1. 1. . Making Decent Work an Asian Goal: Combating Child Labour in Asia and the Pacific, Progress and Challenges, ILO, 2005, pp 1-65, at 5.Available at: www.ilo.org/ipecinfo/product/download .do?type =document&id. ↑

 

1. 1. . غیور، صبور، مترجم سرمد، غلامعلی، اشتغال کودکان یا محرومیت از حق طبیعی تعلیم و ترتیب؟ نشریه نامه فرهنگ، ۱۳۷۸، شماره ۳۱، ص ۱۷۵. ↑

 

1. 1. . Edmond, Eric V, Defining Child Labour: A Review of the Definitions of Child Labour in Policy Research, International Programme on the Elimination of Child Labour (IPEC), International Labour Office, Geneva, 2009, pp 1-60, at 18, available at: ↑

 

1. 1. . Minimum Age Convention. ↑

 

1. 1. . Shafiqul Kalam M Iftekhar, Glimpse on Child Labor, BRAC University Journal, Vol.IV, No, 1, 2007, pp 19-29, at 21, Available at: www.bracuniversity.ac.bd/journal/ contents /…/Shafiqul%20Kalam.pdf. ↑

 

1. 1. . United Nations Children’s Fund. ↑

 

1. 1. .Bellamy, Carol, The State of the World’s Children 1997, UNICEF, Oxford University Press,1997, pp 1-46, at 20-33, Available at: www.unicef.org/sowc97/download/sow1of2.pdf. ↑

 

1. 1. . Statistical Information and Monitoring Program on Child Labor. ↑

 

1. 1. . ILO/IPEC-SIMPOC, Towards an Internationally Accepted Statistical Definition of Child Labour: Children’s Activities and Their Definitions, Geneva, 2007, pp 1-33, at 7, available at: www.ilo.org/ipecinfo/product/ download. ↑

 

1. 1. . Light Work. ↑

 

1. 1. . http://www.ilo.org/ipec/facts/lang–en/index.htm, pp 1-3, at 1.
      International Labour Organization ↑

 

1. 1. . Ibid. ↑

 

1. 1. . Ibid. ↑

 

1. 1. . Edmonds V Eric, Globalization and the Economics of Child Labour, Darthmouth College, February, 2002, pp1-6, at 1, Available at: www.dartmouth.edu/~eedmonds/nzzessay.pdf. ↑

 

1. 1. . Dorman, Peter, Child Labour in the Developed Economies, ILO/IPEC Working Paper, 2001, pp 1-71, at 3, Available at: www.ilo.org/ipecinfo/product/download.do;jsessionid?type. ↑

 

1. . Ibid. ↑