هزینه‌های عملیاتی
(دلار آمریکا به ازای هر بشکه)

شیرین‌سازی با سود
(فرایند احیاپذیر)

۱۰۰-۲۰۰

۰/۰۱۷۲

۰/۰۰۵

۰/۰۶

۰/۰۲۳

شیرین‌سازی با غربال‌های مولکولی
(فرایند احیاپذیر)

۱۵۰۰-۲۵۰۰

۰/۳۸۰

۰/۰۲۵

۰/۰۱۲

۰/۴۱۷

به‌هرحال توصیه می‌شود که پیش از مشخص کردن یک تکنولوژی خاص برای شیرین‌سازی گاز مایع یا برش‌های تشکیل‌دهنده آن، آنالیز کاملی برای تعیین میزان و انواع ترکیبات گوگردی، آب، دی‌اکسیدکربن و ترکیبات اولفینی مانند اتیلن، پروپیلن و بوتیلن در صورت وجود در برش پروپان یا بوتان انجام شود. این اطلاعات کمک می‌کند تا روشی بهینه برای برخورد با محصولات مختلف یا فروش آن‌ها در نظر گرفته شود.

فصل دوم:
فرایند شیرین‌سازی گاز مایع با محلول فیزیکی سود
۲-۱- مقدمه
فرایند شیرین‌سازی گاز مایع توسط محلول سود دارای حدود ۵۰ سال سابقه در صنایع تصفیه گاز می‌باشد. به دلیل پیشرفت‌های صورت گرفته در فرایند و کاتالیست شیرین‌سازی برش‌های گاز توسط سود، این فرایند یکی از موفق‌ترین فرآیندهای تحت لیسانس شرکت‌های مذکور بوده است. علی‌رغم قوانین جدید که محدودکننده مقدار سولفور مجاز در محصول می‌باشند، فرایند شیرین‌سازی با سود هنوز یکی از فرآیندهای کلیدی برای جداسازی مرکاپتان‌ها و یا شیرین‌سازی آن‌ها می‌باشد. در تمام انواع فرآیندهای مذکور، اکسیداسیون کاتالیستی مرکاپتان‌ها به دی‌سولفیدها در محیط بازی هیدروکسیدسدیم صورت می‌گیرد.
۲-۲- شرح فرایند‌ مرکاپتان‌زدایی از گاز مایع
۲-۲-۱- شرح فرایند واحد استخراج پروپان
هدف این واحد حذف مرکاپتان‌ها و آب از پروپان است. خوراک ورودی، پروپان ترش از واحد ۱۰۷ و محصولات، پروپان خشک (که به سمت واحد ۱۴۷ هدایت می‌شود) و محلول کاستیک با مرکاپتان (که برای احیا به سمت واحد ۱۱۳ هدایت می‌شود) می‌باشد.
در این واحد ترکیبات سولفور بخصوص مرکاپتان‌ها و آب موجود در جریان گاز ترش پروپان صادره از واحد ۱۰۷ حذف می‌شود. بر اساس طراحی انجام‌شده از محلول کاستیک سودا با غلظت ۱۵ تا %۲۰ برای تصفیه پروپان ترش استفاده می‌شود و محلول سود پس از جذب مرکاپتان‌ها در واحد ۱۱۳ دوباره تصفیه و بازیابی می‌شود و وارد سیکل می‌گردد. پروپان شیرین شده پس از خشک شدن برای ذخیره‌سازی به واحد ۱۴۷ فرستاده می‌شود.
برای جداسازی مرکاپتان‌ها از پروپان در مرحله اول از فرایند استخراج (extraction) استفاده می‌شود که در برجی به نام Extractor به‌صورت جریان متقابل با محلول کاستیک در تماس و انتقال جرم قرار می‌گیرد.
کاستیک از بالای سینی ۱۵ و پروپان از پایین برج وارد می‌شوند. بعد از جداسازی مرکاپتان‌ها، پروپان از بالای برج خارج‌شده و در صورت داشتن کاستیک در یک settler شسته می‌شود و بعد از فیلتر شدن وارد خشک‌کننده شده و بعد از خشک شدن و آبگیری در خشک‌کننده‌ها دوباره فیلتر شده و جهت ذخیره‌سازی به واحد ۱۴۷ ارسال می‌گردد. درصورتی‌که پروپان محصول واحد دارای کیفیت مناسب جهت ذخیره‌سازی نباشد از طریق یک پمپ به واحد ۱۰۶ ارسال‌شده و به خط سراسری گاز می‌پیوندد.
جهت بازیابی خشک‌کننده‌ها از پروپان استفاده می‌گردد؛ بدین‌صورت که مقداری از پروپان وارد کوره شده و بعد از حرارت دادن تا C280 جهت خشک‌کردن ذرات مولکولی استفاده می‌شود.
همچنین به علت وجود COS همراه پروپان در این واحد بیش از % ۹۰ از این ترکیبات در برج از گاز جدا می‌شود اما جهت جداسازی % ۱۰ باقیمانده از COS از یک درام تمام‌کننده (finishing drum) با کاستیک % ۷ استفاده می‌کنیم.
۲-۲-۲- شرح فرایند واحد استخراج بوتان
هدف این واحد حذف مرکاپتان‌ها، آب و CO₂ از بوتان است. خوراک ورودی، بوتان ترش از واحد ۱۰۷ و محصولات، بوتان خشک (که به سمت واحد ۱۴۸ هدایت می‌شود) و محلول کاستیک با مرکاپتان (که به سمت واحد ۱۱۳ هدایت می‌شود) می‌باشد.
بر اساس طراحی انجام‌شده، از محلول کاستیک (NaOH) با غلظت ۱۵ تا %۲۰ برای تصفیه بوتان ترش استفاده می‌گردد و محلول سود پس از جذب مرکاپتان‌ها در واحد ۱۱۳ دوباره تصفیه و بازیابی می‌شود و وارد سیکل می‌گردد و بوتان شیرین شده پس از خشک شدن جهت ذخیره‌سازی به سمت واحد ۱۴۸ هدایت می‌شود.
جهت جداسازی مرکاپتان‌ها از بوتان در مرحله اول از فرایند استخراج استفاده می‌شود که در برجی به نام Extractor گاز بوتان و کاستیک به‌صورت جریان متقابل، انتقال جرم انجام دهند. این فرایند که استخراج مایع از مایع می‌باشد در دمای C40 و فشار bar9 می‌باشد.
کاستیک از بالای سینی ۱۵ و بوتان از پایین وارد برج می‌شود. بعد از جداسازی مرکاپتان‌ها، بوتان از بالای برج خارج‌شده (پس از انتقال جرم و جذب مرکاپتان‌ها توسط محلول کاستیک) و پس از شستشو در آب در settler برای جداسازی محلول کاستیک carry over شده احتمالی در فرایند استخراج به سمت sand filter جهت فیلتر شدن هدایت می‌گردد. بعد از آبگیری و خشک‌کردن که در یک بستر پر از ذرات مولکولی انجام می‌شود، گاز فیلتر شده و جهت ذخیره‌سازی به سمت واحد ۱۴۸ هدایت می‌گردد. درصورتی‌که بوتان محصول واحد دارای کیفیت مناسبی جهت ذخیره‌سازی نباشد از طریق یک پمپ به واحد ۱۰۶ ارسال‌شده و به خط سراسری گاز می‌پیوندد.
دیاگرام جریان بخش‌های استخراج در شکل (۲-۱) ارائه‌شده است:

شکل ۲-۱- دیاگرام جریان بخش استخراج
۲-۲-۳- شرح فرایند واحد احیا کاستیک
کاستیک خروجی از واحدهای ۱۱۴ و ۱۱۵ که کاستیک سنگین نامیده می‌شود بعد از مخلوط شدن با یکدیگر خوراک واحد ۱۱۳ را تشکیل می‌دهند. کاستیکی که در این واحد احیا می‌شود کاستیک % ۱۵ وزنی بوده که برای تصفیه و بازیابی آن از اکسیداسیون در مجاورت کاتالیست مایع و هوا استفاده می‌شود که باعث تبدیل‌شدن مرکاپتان‌های محلول در کاستیک به DSO یا دی‌سولفاید و آب می‌شود.
البته این واکنش که با تزریق هوا در اکسیدایزر انجام می‌شود در مجاورت کاتالیستی با نام تجاری LCPS30 می‌باشد. بعد از واکنش به‌وسیله یک جداساز می‌توانیم دی‌سولفاید و کاستیک سبک را از یکدیگر جدا کنیم. دی‌سولفاید با دانسیته پایین‌تر از بالای جداکننده به واحد ۱۴۶ برای ذخیره‌سازی فرستاده می‌شود و جهت استفاده در بعضی از کارگاه‌های شیمیایی به کار می‌رود. کاستیک سبک توسط بوتان شسته شده تا اگر ترکیبات مرکاپتان اضافی همراه آن باشد وارد فاز بوتان شده و کاستیک با غلظت مناسب و بالاتر از % ۱۵ به سمت واحد ۱۱۴ و ۱۱۵ هدایت می‌شود. همچنین هوای اضافی و جداشده از کاستیک سبک که Spend Air نامیده می‌شود از بالای جداساز دی‌سولفاید جداشده و به سمت واحد ۱۲۱ هدایت می‌گردد.
دیاگرام جریان بخش احیاء سود در شکل (۲-۲) ارائه‌شده است:

شکل ۲-۲- دیاگرام جریان بخش احیاء سود
۲-۳- واکنش‌های فرایند مرکاپتان‌زدایی توسط سود
واکنش‌های فرایند مرکاپتان‌زدایی توسط سود به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم‌بندی می‌شوند که در ادامه آورده شده‌اند.
۲-۳-۱- واکنش‌های اصلی
واکنش کلی به‌صورت زیر می‌باشد:
۲RSH + O₂ → RSSR + H₂O (2-1)

علاوه بر دادگاه، افراد زیر می توانند تقاضای تعلیق اجرای مجازات را از دادگاه نمایند:
دادستان یا قاضی اجرای احکام پس از اجرای یک سوم مجازات.
محکوم پس از تحمل یک سوم مجازات، در صورت دارا بودن شرایط قانونی، از طریق دادستان یا قاضی اجراء احکام کیفری تقاضای تعلیق نماید.
با توجه به ماده زمان صدور قرار تعلیق اجرای مجازات، حسب مورد هنگام صدور حکم یا اجرای مجازات است.
مطابق ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی دادگاه می تواند شخصی که جرم تهدید علیه بهداشت عمومی را مرتکب شده است را طبق شرایط مقرر، اجرای مجازاتش را تعلیق نماید.
مبحث ششم: توبه مجرم
ماده ۱۱۴- در جرائم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می گردد. همچنین اگر جرائم فوق غیر از قذف یا اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه می تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید.

تبصره ۱- توبه محارب قبل از دستگیری یا تسلط بر او موجب سقوط حد است.
تبصره ۲- در زنا و لواط هرگاه جرم به عنف، اکراه و یا با اغفال بزه دیده انجام گیرد، مرتکب در صورت توبه و سقوط مجازات به شرح مندرج در این ماده به حبس یا شلاق تعزیری درجه شش یا هر دو آنها محکوم می شود.
ماده ۱۱۵- در جرائم تعزیری درجه شش، هفت و هشت چنانچه مرتکب توبه نماید و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، مجازات ساقط می شود در سایر جرائم موجب تعزیر دادگاه می تواند مقررات راجع به تخفیف مجازات را اعمال نماید.
تبصره ۱- مقررات راجع به توبه درباره کسانی که مقررات تکرار جرائم تعزیری در مورد آن ها اعمال می شود، جاری نمی گردد.
تبصره ۲- اطلاق مقررات این ماده و همچنین بند (ب) ماده (۷) و بندهای (الف) و (ب) ماده (۸) و مواد (۲۸) ، (۳۹)، ( ۴۰)، (۴۵)، (۴۶)، (۹۲)، (۹۳) و (۱۰۵) این قانون شامل تعزیرات منصوص شرعی نمی شود.
در جرائم تعزیری درجه شش، هفت و هشت اگر مرتکب توبه نماید و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، مجازات ساقط می شود. با توجه به اینکه مقنن در این ماده بر خلاف ماده ۱۱۴ سخنی از قبل از اثبات جرم یا پس از اثبات جرم به میان نیاورده است، به نظر می رسد قاضی در صورت احراز توبه مرتکب چه قبل از اثبات جرم و چه پس از آن باشد و چه جرم با اقرار ثابت شده باشد و چه با سایر ادله اثبات، مجازات ساقط می شود.
در سایر جرائم موجب تعزیری دادگاه مخیر در اعمال مقررات راجع به تخفیف مجازات است .
ماده ۱۱۷- در مواردی که توبه مرتکب، موجب سقوط یا تخفیف مجازات می گردد، توبه، اصلاح و ندامت وی باید احراز گردد، و به ادعای اکتفاء نمی شود. چنانچه پس از اعمال مقررات راجع به توبه، ثابت شود که مرتکب تظاهر به توبه کرده است سقوط مجازات و تخفیفات در نظر گرفته شده ملغی و مجازات اجراء می گردد در این مورد چنانچه مجازات از نوع تعزیر باشد مرتکب به حداکثر مجازات تعزیری محکوم می شود.
از جمله شروطی که برای احراز توبه بیان شده می توان به پشیمانی در دل، استغفار به زبان، عمل کردن با اعضای بدن و تصمیم بر بازنگشتن به گناه اشاره کرد؛ بنابراین قاضی نباید به صرف جای شدن لفظ توبه بر زبان متهم حکم به سقوط مجازات او بدهد.
پیرامون ذیل ماده که مقرر می دارد: « چنانچه مجازات از نوع تعزیر باشد مرتکب به حداکثر مجازات تعزیری محکوم می شود» از این باب است که در حدود میزان و کیفیت مجازات از پیش معین شده است و قاضی نمی تواند به کمتر یا بیشتر از آن حکم بدهد. با این حال در تعزیرات با توجه به اینکه در بیشتر موارد مجازات بین حداقل و حداکثر در قانون تعیین شده است، و هم چنین با توجه به اینکه مجرم به نوعی مقام قضایی را فریب داده است، قانونگذار حداکثر مجازات تعزیری مقرر در قانون را در مورد وی قابل اعمال دانسته است.
ماده ۱۱۸- متهم می تواند تا قبل از قطعیت حکم، ادله مربوط به توبه خود را حسب مورد به مقام تعقیب یا رسیدگی ارائه نماید.
مقام تعقیب در دادسرا دادستان است که متهم می تواند در مرحله تحقیقات مقدماتی نیز ادله توبه خود را ارائه نماید. بنابراین قانونگذار در رابطه با اینکه ادله توبه لزوماً می بایستی نزد محکمه ارائه شود، محدودیتی قائل نشده است.
مطابق ماده ۹۷و۱۱۶ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی جرم تهدید بهداشت عمومی قابل عفو عمومی می باشد و در صورت صدور حکم محکومیت اجرای مجازات موقوف و آثار محکومیت نیز زائل خواهد شد.
مبحث هفتم:عفو
ماده ۹۶- عفو یا تخفیف مجازات محکومان، در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضائیه یا مقام رهبری است.
مقرره فوق عیناً مشابه حکمی است که در ماده ۲۴ قانون مجازات اسلامی سابق بیان شده بود.
آئین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین مصوب ۱۲/۹/۱۳۸۷، شرایط و ضوابط عفو و تخفیف مجازات محکومین را بیان کرده است.
برای نخستین بار در سابقه تقنین پس از انقلاب است که مقنن، موارد سقوط مجازات را بدین نحو احصاء نموده است. بدین ترتیب موارد سقوط مجازات عبارت از: عفو، نسخ قانون، گذشت شاکی، مروز زمان، توبه مجرم و اعمال قاعده درأ خواهد بود.
عفو خصوصی ناظر بر احکام قطعی است لذا احکام غیابی قابل واخواهی یا احکام قابل تجدید نظر نمی تواند مشمول عفو خصوصی قرار گیرد همچنین باید توجه نمود که بنابر نص صدر ماده فوق، عفو خصوصی تنها در خصوص « محکومان» ( و نه متهمان) مجزاست.
ماده ۹۷- عفو عمومی که به موجب قانون در جرائم موجب تعزیر اعطاء می شود، تعقیب و دادرسی را موقوف می کند در صورت صدور حکم محکومیت، اجرای مجازات موقوف و آثار محکومیت نیز زائل می شود.
عفو عمومی تنها در خصوص جرایم تعزیری قابل اعمال است؛ بنابراین در جرایم حدی، قصاصی و … قابل اعمال نیست مجازاتهای قصاص و دیه به دلیل آنکه از حقوق الناس تلقی می شود، از شمول عفو به طور کلی مستثنی است. مجازاتهای حدود فقط در موارد خاص ( ماده ۱۱۴ قانون مجازات اسلامی) و به شرط توبه، پس از آنکه جرم با اقرار متهم به اثبات رسید. ممکن است مشمول عفو قرار گیرد.
ماده ۹۸- عفو، همه آثار محکومیت را منتفی می کند، لکن تاثیری در پرداخت دیه و جبران خسارت زیان دیده ندارد.
مطابق ماده ۹۷ قانون مجازات اسلامی جرم تهدید بهداشت عمومی قابل عفو عمومی می باشد و در صورت صدور حکم محکومیت اجرای مجازات موقوف و آثار محکومیت نیز زائل خواهد شد.همچنین طبق ماده ۱۱۵ قانون مجازات اسلامی چنانچه مرتکب جرم تهدید علیه بهداشت عمومی توبه نماید و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، مجازات از او ساقط می شود.
مبحث هشتم: مرور زمان
ماده ۱۰۷- مرور زمان، اجرای احکام قطعی تعزیری را موقوف می کند و مدت آن از تاریخ قطعیت حکم به قرار زیر است:
الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای بیست سال.
ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای پانزده سال.
پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای ده سال.
ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای هفت سال.
ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای پنج سال.
تبصره ۱- اگر اجرای تمام یا بقیه مجازات موکول به گذشتن مدت یا رفع مانعی باشد، مرور زمان از تاریخ انقضای آن مدت یا رفع مانع محاسبه می شود.
تبصره ۲- مرور زمان اجرای احکام دادگاه های خارج از کشور درباره اتباع ایرانی در حدود مقررات و موافقت نامه های قانونی، مشمول مقررات این ماده است.
ماده فوق اشاره به مرور زمان اجرای حکم دارد. بدین معنا که در صورتی که از تاریخ قطعی شدن حکم، تا انقضای مهلت مقرر قانونی که برای مرور زمان لازم است، حکم اجرا نشده باشد، در این صورت اجرای حکم متوقف می باشد.
مطابق بند « ت » ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی، جرایم تهدید علیه بهداشت عمدی طبق شرایط مقرر در این ماده، شامل مرور زمان می شود.
فصل دوم: دادگاه صالح به رسیدگی
دادگاه عمومی صلاحیت عام رسیدگی به کلیه جرائم را داراست مگر اینکه قانون رسیدگی به جرمی را در صلاحیت مرجع دیگری قرار داده باشد. از لحاظ سابقه تشکیلات قضایی فعلی، ابتدا باید به دادگاه های موجود در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره نمود. در آن دوره، ضابطه تفکیک صلاحیت دادگاه ها، تقسیم بندی جرائم به خلاف، جنحه و جنایت بود و بر این اساس، دادگاه های صلح یا بخش به جرائم خلافی، دادگاه های بدایت یا ابتدایی یا جنحه یا شهرستان به جرائم جنحه ای و دادگاه های جنایی یا دیوان جنایی به جرائم جنایی رسیدگی می کردند.
دادگاه های صلح و شهرستان تابع اصل وحدت قاضی بوده و هر کدام با یک قاضی تشکیل می شدند اما دادگاه های جنایی تابع اصل تعدد قضات بودند به این ترتیب که رسیدگی به جنایاتی که مجازات آنها اعدام یا حبس ابد بود بر عهده پنج قاضی و رسیدگی به سایر جنایات بر عهده سه قاضی قرار داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، لایحه قانونی تشکیل دادگاه های عمومی مصوب ۱۳۵۸ شورای انقلاب، تقسیم بندی جدیدی را جایگزین تقسیم بندی فوق نمود که به موجب آن دادگاه های صلح متشکل از یک قاضی برای رسیدگی به جرائم خلاف و جنحه و دادگاه های عمومی جزایی، حسب مورد با ۳ یا ۵ قاضی، برای رسیدگی به جرائم جنایی تشکیل شدند.
مدتی بعد، قانون اصلاح موادی از قانون آیین دادرسی کیفری در سال ۱۳۶۱ به تصویب رسید و دادگاه های صالح در امور کیفری را به دادگاه های کیفری ۱ و دادگاه های کیفری ۲ تقسیم کرد. دادگاه کیرفی ۱ صلاحیت رسیدگی به چند جرم مهم که مجازات آنها اعدام یا حبس بیش از ده سال بود و چند جرم دیگر را داشت و سایر جرائم در صلاحیت دادگاه کیفری ۲ بود. این قانون برای نخستین بار نظام تعدد قضات را از رسیدگی های کیفری ایران حذف نمود و برای تصدی هر یک از این دادگاه ها یک قاضی پیش بینی کرد، با این توضیح که در دادگاه کیفری ۱ به منظور جبران حذف شیوه تعدد قضات و با توجه به اهمیت جرائمی که در صلاحیت این دادگاه قرار داشت، وجود یک مشاور در کنار قاضی دادگاه پیش بینی گردید، مشاوری که بدون حق رای و دخالت در صدور حکم تنها به ارائه نظر مشورتی خود به رئیس دادگاه می پرداخت. در سال ۱۳۶۸ با توجه به انقض

در اینجا سعدی به وصف انتظار و شوق خویش به عنوان عاشق می پردازد، و می گوید : برگ درختان که سبز و با طراوت هستند به مرور زمان زرد و خشک و پوسیده می شوند امّا برگ چشمان عاشق «که منظور همان پلک های چشم عاشق است » ، به علت عشقی که او را به اشک و سوز و زاری وا می دارد. همیشه تَر و اشکباران است . برگ چشم در این بیت به معنای کنایه از پلک است، شاید از جهت شکل ظاهری بین «برگ و برگ» در دو مصرع جناس مکرّر یا مزدوج وجود دارد. بین «تَر و خشک» آرایه تضاد وجود دارد.
بیت دهم :
در این بیت سعدی مقصودش خودش و همۀ عاشقان است و می گوید : تن و جان که عزیز و دوست داشتنی و گرامی است برای هر کسی، فدا و نثار هم نشینی و هم صحبتی با معشوق زیبا روی بشود، امّا منِ سعدی عاشق و یا عاشقان، شرمنده و سیه روی هستیم از این تحفه و هدیه و پیشکشی که بسیار ناچیز و ناقابل است، را تقدیم معشوق و محبوب زیبا روی می کنیم. جان شیرین : ترکیب وصفی می باشد. صحبت یار : کنایه از هم نشینی با معشوق است.

بیت یازدهم :
در این بیت سعدی در ادامۀ توجیح بیت قبل می گوید : همین اندازه «یعنی به اندازۀ جان وجودی که عاشق دارد» در توان بخشیدن و نثار کردن به معشوق دارم با اینکه می دانم این جان ناقابل در خور و شایستگی مقام و منزلت معشوق نیست. «قَدَر و قَدر» جناس ناقص می باشد و از نظر معنا باهم متفاوتند، قَدَر به معنای اندازه و پیمانه است و قَدر به معنای مقام و منزلت می باشد. بین «قَدَر و قَدَر» در دو مصرع، جناس مکرّر یا مزدوج که از دسته آرایه های برونی است وجود دارد . «حدّ امکان» به معنای نهایت استطاعت و توانایی است.
بیت دوازدهم :
سعدی در بیت دوازدهم روی سخنش با خود و عاشقانی مثل خود است که می گوید : ای عاشق نمی توان راز دل خود را که همان عاشقی است از دیگران پنهان کرد، زیرا عشق به هر حال خود را نشان می دهد و از راز عاشق پرده بر می دارد و حال عاشق را فاش می کند. پرده پوشیدن : کنایه از پنهان کردن و کتمان کردن امری است. پرده دَر : کنایه از افشا کنندۀ راز و رسوا کننده است. بین «پرده پوشیدن و پرده دَر» آرایه تضاد وجود دارد.
بیت سیزدهم :
ای سعدی تا محضر شاهانه معشوق را بدید وآشنای حریم دوست و معشوق و محبوب گردید، از خود بی خود شد . بین «خَبَر و بی خَبَر» آرایه تضاد و جناس مکرّر یا مزدوج وجود دارد.
بیت چهاردهم :
در این بیت سعدی سرنوشت و سر انجام عشق خود را به دست معشوق می سپارد و می گوید: ما عاشقان با میل و رغبت و شوق جان و مستی خود را در راه معشوق نهاده ایم و پیشکش معشوق کرده ایم و باقی تصمیم با معشوق است که چه سرنوشت و تقدیری برای عاشقان و چه بختی برای عاشقان رقم خواهد زد. بین «سَر و سَر» جناس مکرّر یا مزدوج وجود دارد. طوع : به معنای میل و رغبت است. سَر نهادن : کنایه از به طور کامل خود را در اختیار کاری یا چیزی قرار دادن .
وزن غزل:
وزن غزل فاعلاتن مفاعلن فَعِلُن در بحر خفیف مجنون محذوف است که از وزنهای سنگین و سخت عروضی است و غزلهای کمی از سعدی در این وزن سروده شده است .
قافیه :
کلمات قافیه در این غزل، «هنر » ، «معتبر » ، «حجر» وتر، قمر، دگر، ثمر، نظر، تر، مختصر، قدر، در، خبر هستند که در کنار ردیف «است» قرار گرفته اند، برخی قافیه های این غزل از نوع قافیه های افزایشی هستند.
ویژگی سبکی :
این غزل از غزلهای نیمه عرفانی سعدی است. بطوریکه قسمتهایی از ابیات آن را می توان به عرفان ربط داد و تعبیر عرفانی از آنها داشت. در طول ابیات از لغات و واژه هایی که بیانگر حُسن معشوق است استفاده شده است. مانند : مُهر مهر، لطافت، قمر، جان شیرین.

۴-۱-۰۸

هرکسی را نتوان گفت که صاحب نظر است عشق بازی دگر و نفس پرستی دگر است
نه هر آن چشم که بیند سیاه است و سپید یا سپیدی ز سیاهی بشناسد بصر است
هر که در آتش عشقش نَبُوَد طاقت سوز گو به نزدیک مَرو کافت پروانه پر است
گر من از دوست بنالم نفسم صادق نیست خبر از دوست ندارد که ز خود با خبر است
آدمی صورت اگر دفع کند شهوت نفس آدمی خوی شوی ورنه همان جانور است
شربت از دست دلارام چه شیرین و چه تلخ بِدِه ای دوست که مُستسقی ازان تشنه تر است
من خود از عشق لبت فهم سخن می نکنم هرچ ازان تلخ ترم گر تو بگویی شکر است
ور به تیغم بزنی با تو مرا خصمی نیست خصم آنم که میان من و تیغت سپر است
من ازین بند نخواهم به در آمد همه عمر بند پایی که به دست تو بُوَد تاج سر است
دست سعدی به جفا نگسلد از دامن دوست ترک لُوء لُوء نتوان گفت که دریا خطر است
درون مایه اصلی غزل:
سعدی در این غزل که به نوعی بُعد عرفانی بخشیده است، سعی دارد به معشوق خود ثابت کند و بگوید که یک عاشق و شیدای واقعی ست وگرنه به هرکسی که ادعای ظاهری عاشقی کند، نمی توان گفت در زمرۀ عاشقان است، همینطور وفاداری و ثبات خود را در راه عشق به معشوق گوشزد می کند و برای درک بیشتر معشوق از انواع حال و فداکاری عاشق صحبت می کند و هر آنچه را لازم می داند به تصویر و یادآوری می‎کشد و برای تأکید به معشوق خود می گوید حتی اگر مرا به تیغ بکشی و حرفهایزهرآلود به من بگویی، من با جان و دل پذیرای آن هستم، و در نهایت اینکه من سعدی عاشق، دست از دامن و کوی یار برنخواهم داشت زیرا وجودم به وجود معشوق بسته است. سعدی در سرودن این غزل سعی بر این داشته که حال و هوای عاشقی و دلدادگی اش و وفاداری به معشوق را با آوردن تشبیهات گوناگون به صورت مثال بیان کند که این امر باعث تنوع در ابیات وی شده چُنان که یک موضوع را با مثالها و توجیهات گوناگون بیان کرده است تا هم باعث ملال خواننده نگردد و هم به درک بیشتر این حال و هوا کمک کند .
بافت معنایی و آرایه های ادبی :
بیت اول :
سعدی در این بیت بطور کل انگشت اشاره را به سمت افراد عادی که مدّعی عشق هستند و عاشق نیستند بُرده و خطاب به آنها گفته است هر شخص ادعا کنندۀ عشق را نمی توان دارای معرفت و بینش صحیح و باطن بین دانست زیرا عشق بازی و هوس بازی، شاید در ظاهر و عمل مثل و شبیه هم باشند، امّا در باطن امر، از زمین تا آسمان بین آنها فرق است. «نظر» در صاحب نظر، و در معنای عرفانی به معنی احساسی لطیف و معنوی اطلاق می شود که می توان بوسیلۀ آن حقیقت را درک کرد. بین «دِگر و دِگر» آرایه جناس تکرار و مزدوج وجود دارد. «دگر» مخفف دیگر و چیز دیگر می باشد.
بیت دوم :
در این بیت سعدی با مثالی حال انسانهای عادی و مدّعی عشق را بیان می کند و می گوید:
چشم که از سیاهی و سفیدی تشکیل شده و یا هر چشمی که فرق بین سیاه و سفید را تشخیص دهد، چشم بصیرت نمی شود . بین «سیاه و سپید و سپید و سیاه» تضاد و مراعات نظیر و آرایه طرد و عکس وجود دارد.
بیت سوم :
سعدی در این بیت به افرادی که در راه عشق طاقت سوختن و تحمل درد هجران و ناز معشوق را ندارد بهتر است که از عشق و عاشقی دوری کنند، زیرا بال برای پروانه باعث می شود تا پروانه به دور شمع پر بزند و بسوزد. «ش» در عشقش، ضمیر مفعولی است . «سوز» اسم مصدر سوختن می باشد. «بین آتش و سوز» تناسب معنایی ست. «ک» در واژه «کافت» برای تعلیل آمده و معنای زیرا است .
بیت چهارم :
سعدی در این بیت برای حال خود گواه می آورد می گوید : اگر من از معشوق شکایت کنم، سخنانم و ادعایم دروغ است و به گزاف ادعای عاشقی کرده ام. هرکس از درد خود با خبر باشد و خود را ببیند، خبر از معشوق ندارد زیرا عاشق صادق کسی ست که از خود رهایی یافته و چیزی جز معشوق نمی بیند. «نَفَسَم» به معنای حرفم، سخنم می باشد در این بیت . بین «خَبَر و خَبَر» جناس تکرار وجود دارد.
بیت پنجم :
در این بیت با آوردن مثال هدف عشق را بیان می دارد. کسی که در ظاهر شمایل آدمی را دارد و در شکل فیزیکی آدم می باشد، اگر امیال حیوانی شهوت نَفس و هوای نَفس را از خود دور کند، تبدیل به آدمی با خلق و حسن اخلاق می گردد و انسان واقعی می شود که صفات کمال حُسن را دارد وگرنه هر موجودی که به شکل ظاهر آدم باشد و به هوای نفس بپردازد و از عالم اخلاق و معنویت و عشق دور باشد و غافل، تبدیل به جانور می شود. بین «آدمی صورت و آدمی خوی» تضاد معنایی وجود دارد.
بیت ششم :
سعدی شوق خود را در برابر معشوق اینطور بیان می کند : شربت و نوشیدنی از دست معشوق و محبوبم بدهید که تلخ و شیرین بودن آن برایم یکسان است و من عاشق تشنه تر و مشتاق یار می سوزم وتشنه تر می شوم. واژه دلارام به معنای ادبی یعنی مایه آرامش دل و کنایه از معشوق و محبوب است. بین «تلخ و شیرین» آرایه تضاد وجود دارد. «مُستَسقی» در لفظ به معنای آب خواستن است و بیماری اِستسقاء است که هر چه قدر فرد آب بنوشد. باز هم تشنه تر می شود و آب می طلبد. «مُستَسقی» در این بیت مراد از عاشقی است که در اشتیاق دیدار یار و کوچکترین اعتنا و توجه معشوق، می سوزد. «شربت شیرین» در این بیت می‎تواند به معنای توجه معشوق به عاشق باشد. و «شربت تلخ» هم کنایه از سرزنش و عتاب و قهر و بی اعتنایی و دشنام و خشم معشوق باشد.
در بیت هفتم :
در این بیت عاشق روی سخنش با معشوق است و می گوید : عشق لب تو ای معشوق من چنان هوش از سر من به در بُرده که معنای هیچ سخنی را نمی فهمم و درک نمی کنم و هر حرفی که معشوق بزند ف حتی اگر مثل زهر تلخ باشد چون از دهان معشوق بیرون می آید، همچون شکر شیرین است. «بین تلخ و شکر» آرایه تضاد موجود است. «م» در تلخ ترم ضمیر متمّم فعل است به معنای «به من» است . در مصرع دوم حذف به قرینه صورت گرفته است. تلخ در مصرع دوم به معنای زننده و زشت و سخت است و در واقع صفت سخن می باشد .
بیت هشتم :
خطاب عاشق به معشوق است و می گوید : ای معشوق حتی اگر مرا با شمشیر بزنی با تو هیچ دشمنی ندارم و دشمن آن کسی هستم که میان من وشمشیری که از سوی تو به سمت من می آید، سپر بیاندازد. «وَر» در ادبیات به معنای اگر است. «م» در «به تیغم بزنی» ضمیر مفعولی است به معنای «من را» یا «مرا ». «م» در واژه «خصم آنم» شناسه است به معنای هستم. بین «تیغ و سپر» تناسب معنایی و مراعات نظیر وجود دارد.
بیت نهم :
سعدی در اینجا در مقام عاشق با خود سخن می راند و می گوید : من در تمام عمرم نمی خواهم از این اسارت و غم عشق بیرون بیایم و رها و آسوده خاطر شوم زنجیر و زندان و اسارت وگرفتاری که بخاطر تو باشد و افسار آن بدست تو باشد مثل تاجی که بر سر پادشاه می گذارند ارزشمند است و (در معنای عرفانی: هرچه عاشق اسیر و گرفتارتر غم عشق باشد و در راه عشق جان بگذارد، بههمان اندازه، درجه ومقامش بالاتر می رود و انگار کسی است که به مقام پادشاهی می رسد و تاج برسرش می گذارند). تاج بر سر گذاشتن : کنایه از به اوج مقام و منزلت و پاداش رسیدن است .
بیت نهم :
بین «تیغ و خصم» مراعات نظیر وجود دارد. بین «خصم و خصمی» و «تیغ و تیغت» جناس مذیل وجود دارد.
بیت دهم:

شکل ۵-۵-استخراج مرز توسط تبدیل ویولت(a)برشی از تصویر سی تی اسکن ریه(b) تصویر خروجی ناشی از استخراج مرز (a) توسط تبدیل ویولت.
۵-۲-۷-نمونه برداری براساس همسایگی
در قطعه بندی سه بعدی با بهره گرفتن از مدل سطوح فعال پس از بروز رسانی رئوس در هر تکرار, ساختار کلی شبکه مثلثی دستخوش تغییر و به هم ریختگی می شود. در اینجا نیاز است علاوه بر شکل دهی مناسب به شبکه مثلثی سعی داشت که رئوس بیشتری در نواحی با انحنای زیاد و نقاط کمتری در نواحی با انحنای کم قرار گیرند. همانطور که در بخش ۴-۴-۲ شرح داده شد, الگوریتم DAS با بهره گرفتن از تعریف و دسته بندی مثلث در قالب مثلث های بلند و پهن و تغییر شکل وجوه مثلثی بلند و پهن و افزودن راس در نواحی مورد نظر سعی در حصول این هدف دارد. باید توجه داشت که در این روش هیچ راسی حذف نمی شود و تنها در نواحی با انحنای بالا رئوسی اضافه می شود. این روش نمونه برداری به دلیل روند تشخیص نوع وجه مثلثی و اضافه کردن نقاط, دارای پیچیدگی می باشد. علاوه بر این با توجه به زیاد بودن تعداد نقاط در تصاویر سه بعدی, عدم حذف نقاط اضافی و تنها افزودن نقاط باعث افزایش بار محاسباتی الگوریتم و گاها تجمع نقاط اضافی در برخی نواحی می شود. در این پایان نامه روشی جهت سهول تشخیص محل های لازم برای افزودن راس و همچنین حذف نقاط با اطلاعات کم برای کاهش بار محاسباتی ارائه شده است. در این روش ابتدا دو عدد به عنوان حد بالا و پایین برای فاصله دو راس همسایه توسط کاربر تعیین می شوند به طوری که باشد سپس عملیات حذف و یا اضافه کردن نقاط براساس مقایسه فاصله نقاط همسایگی با این دو حد انجام می شود.[۱۲] در اینجا باید در نظر داشت حد بالا مساوی و یا کوچکتر از دو برابر حد پایین باشد, . فرض کنید, همانند شکل ۵-۶ دو راس و باید دقیقا دارای دو راس مشترک در همسایگی خود باشند. در این حالت اگر باشد, یک راس در وسط خط اضافه می شود. این راس به دو همسایگی مشترک این دو نقطه متصل می شود. حال اگر باشد راس حذف شده و راس به وسط خط منتقل می شود و به دو همسایگی مشترک متصل می شود. روند این نمونه برداری در شکل ۵-۵ نمایش داده شده است.[۱۲] با بهره گرفتن از این روش, در نواحی مسطح که انحنای سطح کم بوده نقاط اضافی حذف شده و این ناحیه با تعداد رئوس کمتری پوشش داده خواهد شد. از دیگر سو, در نواحی با انحنای بالا, نقاط بیشتری جهت استخراج دقیق سطح در آن ناحیه مورد استفاده قرار میگیرد تا جزئیات دقیق سطح پوشش داده شود.

شکل ۵-۶-روش نمونه برداری براساس همسایگی-حذف و اضافه کردن نقاط.[۱۲]
۵-۲-۸- بروز رسانی شبکه مثلثی براساس نزدیکترین همسایگی ها
پس از مرحله نمونه برداری لازم است یک بازبینی مجدد در وجوه مثلثی جهت ایجاد شبکه مثلثی بهینه انجام شود. منظور از شبکه مثلثی بهینه, شبکه ای است که در آن رئوس به همسایگی های با کمترین فاصله متصل شده باشند.[۴۲] عملکرد این بروزرسانی در شکل ۵-۷ نشان داده شده است. فرض کنید دو راس و دو راس مجاور و متصل باشند. اگر و دو راس مجاور بعدی باشند و دو راس و با هم و دو راس و هم با یکدیگر اتصال داشته باشند, از این اتصالات چهار ضلعی ایجاد می شود. برای ایجاد وجوه مثلثی بهینه باید دو قطر این چهار ضلعی رسم شده و قطر با طول کوتاهتر, جهت بهینه سازی شبکه مثلثی, به عنوان اتصال جدید انتخاب می شود. در اینجا قطر کوتاهتر, می باشد. با اینکار دو وجه مثلثی بهینه ایجاد می شود. راس مجاور بعدی است که با دو راس و تشکیل مثلث داده است. در مورد راس بعدی نیز به همین صورت می باشد. اما دو راس مجاور بعدی و می باشند که با دو راس مجاور خود تشکیل چهار ضلعی را داده اند. در اینجا نیز با رسم کوتاهترین قطر که می باشد, چهار ضلعی به وجه مثلثی بهینه تبدیل می شود. در شکل ۵-۶ خطوط نقطه چین اتصالات ایجاد شده در مرحله بروزرسانی شبکه مثلثی هستند. دو راس بعدی یعنی و نیز با دو راس مجاور قبلی خود یعنی و , تشکیل یک چهار ضلعه می دهند که با رسم قطر کوتاهتر این چهارضلعه به دو مثلث بهینه تبدیل می شود. استفاده از این روش سبب می شود که در طول روند الگوریتم و در هر تکرار از بهینه بودن شبکه مثلثی و در نتیجه پیشرفت مناسب الگوریتم اطمینان حاصل شود.[۴۲]
۵-۲-۹-تشریح روند کلی روش پیشنهادی
می توان روند کلی روش پیشنهادی را بدین صورت تشریح کرد. ابتدا در هر لایه از تصویر, مدل کانتور فعال منفصل را با تعداد کمی از تکرار اعمال میکنیم, و در هر لایه یک تخمین ابتدایی از مرز جسم سه بعدی در آن لایه بدست می آوریم. سپس با بهره گرفتن از قانونی که برای اتصال نقاط در ۵-۲-۷ تشریح شد, که مبتنی بر ایجاد اتصال بین نقاط با نزدیکترین فاصله می باشد, نقاط هر لایه را به رئوس لایه های دیگر متصل کرده و یک شبکه مثلثی سه بعدی به دست می آید. این شبکه مثلثی شامل رئوس تشکیل دهنده سطح اولیه جسم مورد نظر می باشد. این سطح اولیه به عنوان ورودی الگوریتم استفاده می شود. همانطور که گفته شد, استفاده از این سطح اولیه که یک تخمین از جسم سه بعدی مورد نظر می باشد, منظر به جواب صحیح تر و همگرایی سریعتر نسبت به حالتی می شود که سطح اولیه دور از سطح مورد نظر باشد. سپس برای هر راس, یک خط عمود بر سطح در آن نقطه در نظر گرفته می شود و تعداد ثابتی نقطه با فواصل یکسان روی آن در نظر گرفته می شود و این باعث ایجاد یک همسایگی عمودی برای هر راس می شود که تعداد نقاط همسایگی و طول بردار در خارج و داخل سطح یکسان و متقارن خواهد بود. در این مرحله باید توجه شود که ممکن است بردارهای عمود با هم تقاطع داشته باشند. برای رفع این مشکل, از یک نقطه مرجع شروع به جستجو در روی سطح کرده و قسمتی از بردارها را که متقاطع بوده را حذف می کینم.با این کار بردار عمود در برخی نقاط غیر متقارن خواهد شد. این موضوع برای یک برش از شکل سه بعدی در شکل ۵-۸ نشان داده شده است. در اصطلاح به اینکار هرس کردن نقاط می گویند.
شکل ۵-۷-بروزرسانی شبکه مثلثی[۴۲]
شکل ۵-۸-هرس کردن عمودهای متقاطع تا رسیدن به یک مجموعه بدون تقاطع.(A) عمودهای با طول یکسان.(b) عمودهای بدون تقاطع بعد از فرایند هرس کردن.
در مرحله بعد, مقدار انرژی داخلی برای نقاط روی هر بردار عمود بر هر راس محاسبه می شود. در این پایان نامه از تابع انحنا که در ۵-۲-۳ تشریح گردیده است, به عنوان تابع انرژی داخلی استفاده شده است. استفاده از این تابع به استخراج انحنا سطح در هر راس منجر می شود. همچنین مقدار انرژی خارجی برای تمام نقاط همسایگی محاسبه می شود. در این رساله, دو تابع انرژی پیشنهاد شده است. تابع اول که در ۵-۳-۴ تشریح گردیده است, تابع همبستگی محلی فاز می باشد که موجب استخراج اطلاعات هر ناحیه می شود. در این حالت چون از اطلاعات فاز استفاده می شود, برای تصاویر با مشکلات کم بودن کانتراست و یا عدم یکنواختی روشنایی و یا وجود نویز دقت بیشتری در استخراج اطلاعات نواحی ختلف وجود دارد که این منجر به داده های تمایز دهنده ای برای تمییز ناحیه مورد نظر از سایر نواحی می شود. این مساله موجب می شود که در اینگونه تصاویر امکان انتخاب نواحی مجاور به عنوان ناحیه مورد نظر تا حد زیادی کاهش یابد. تابع انرژی دیگری که به عنوان انرژی خارجی استفاده شده است, گرادیان تصویر حاصل از استخراج مرز توسط ویولت می باشد که در بخش ۵-۳-۵ توضیح داده شده است. استخراج مرز تصویر توسط ویولت منجر به ایجاد اطلاعات بسیار مفیدی برای جداسازی نواحی با دقت بالا می باشد چرا که پس از اعمال گرادیان بر روی تصویر, خروج از ناحیه مورد نظر منجر به افزایش زیادی در مقدار گرادیان خواهد شد.
پس از محاسبه مجموع انرژی داخلی و خارجی برای هر نقطه, برای جستجو برای یافتن نقطه بهینه جدید برای هر راس, از مدل مخفی مارکوف و الگوریتم IQRS که در الگوریتم۱ آورده شده است, استفاده می شود. در این الگوریتم برای هر راس, در بردار عمود بر آن جستجو انجام می شود و نقطه ای که مجموع انرژی داخلی و خارجی را مینیمم کند به عنوان راس جدید سطح در آن نقطه انتخاب می شود. در این مرحله در تعداد ثابتی از تکرار, تقاط انتخاب شده و مقدار انرژی مجموع آنها ذخیر می شود و بعد از این تعداد تکرار, از میان آنها نقطه ای که دارای مینیمم انرژی مجموع باشد به عنوان راس در آن نقطه از سطح انتخاب می شود. این کار باعث می شود که اگر در هنگام به روز رسانی سطح و جایگزینی نقاط جدید, سطح به طور اشتباها وارد نواحی مجاور شود, با این جستجوی خطی, سطح به ناحیه مورد نظر بازگردد. چرا که عبور از مرز نواحی, به دلیل استفاده از توابع انرژی که به خوبی اطلاعات مرز نواحی را بدست می دهند, باعث افزایش مقدار انرژی خارجی و یا گرادیان آن می شود و در طی جستجوی خطی و انتخاب نقطه با مقدار انرژی مینیمم می توان به ناحیه مورد نظر بازگشت.
در مرحله بعد برای استخراج بهتر نواحی با انحنای بالا, از نمونه برداری براساس همسایگی که در قسمت ۵-۳-۶ تشریح گردیده است, استفاده می شود. در این گام از روش, با در نظر گرفتن ماکزیمم و مینیمم فاصله بین نقاط, رئوس سطح به روز رسانی می شوند و نقاط لازم در نواحی با انحنای بالا اضافه شده و نقاط اضافی که حاوی اطلاعات مفیدی از انحنای سطح نمی باشند, حذف می شوند. اینکار باعث می شود تنها رئوسی در سطح وجود داشته باشند که حاوی اطلاعاتی از انحنا در نواحی مختلف باشند و نقاط اضافی حذف شده که این باعث کاهش بار محاسباتی می شود. برای بهبود عملکرد الگوریتم باید این شبکه مثلثی همواره در حالت بهینه با فواصل بهینه بین رئوس قرار داشته باشد. به همین دلیل یک مرحله بروزرسانی برای شبکه مثلثی براساس نزدیکترین همسایگی ها اضافه شده است. این روش در قسمت ۵-۳-۷ به تفصیل بیان شده است. این به روز رسانی موجب می شود همواره فاصله رئوس در حالت بهینه قرار داشته باشد و هر راس به نزدیکترین همسایگی های خود متصل باشد. در انتهای هر تکرار, یک مرحله تخمیت آماری وجود دارد. وجود این مرحله جهت کاهش اثر نویز و تمرکز کمتر بر مقدار اندازه گیری شده در این نواحی و افزایش تکیه بر مقدار اندازه گیری شده نسبت به شرایط اولیه در نواحی با نویز کمتر ضروری است.
فصل ششم
نتایج الگوریتم پیشنهادی و بررسی آنها
۶-نتایج الگوریتم پیشنهادی و بررسی آنها
۶-۱-مقدمه
در این فصل, به بررسی نتایج الگوریتم پیشنهادی پرداخته می شود. از آنجا که برخی از داده های مورد بررسی تصاویر پرتونگاری کامپیوتری (سی تی اسکن) مربوط به بافت های مغز, ریه و کبد می باشد, ابتدا توضیح مختصری درباره ساختار بافت های مغز, ریه و کبد داده می شود, سپس عملکرد دستگاه تصویر برداری سی تی اسکن مورد بررسی قرار میگیرد. برای نشان داده گستردگی کاربرد این الگوریتم, روش پیشنهادی علاوه بر تصاویر پزشکی, بر تصاویر ساختگی نیز اعمال شده است. در ادامه نتایج بدست آمده از اعمال الگوریتم بر داده های موجود ارائه می شود و جهت تحلیل بهبود های بدست آمده توسط الگوریتم, این نتایج با نتایج حاصل از الگوریتم سطوح فعال منفصل, به عنوان یکی از جدیدترین و بهترین الگوریتم های مدل سطوح فعال, مقایسه می شود.
۶-۲-مغز
مغز انسان یکی از مهمترین, پیچیده ترین و حساس ترین بخش های بدن و دستگاه عصبی انسان می باشد که ۲ درصد از وزن بدن را تشکیل می دهد و توسط بافت استخوانی جمجمه احاطه و حفاظت می شود. به طور کلی وظیفه مغز کنترل متمرکز و هدفمند بر روی سایر اندام ها و تمام کنش ها و واکنش های بدن انسان می باشد. درون مغز چهار بطن وجود دارد. قسمت سطحی مغز مخ نامید می شود که قسمت سطحی آن, قشر مخ, خاکستری رنگ می باشد. مخ دارای دو نیمکره متصل و مرتبط از طریق رشته های عصبی می باشد. قشر مخ به دلیل وسعت زیاد خود و جای گرفتن در فضای محدود جمجمه به صورت چین خورده می باشد. شکل ۶-۱ نمای کلی مغز انسان و سایر قسمت های آن را نشان می دهد.
شکل ۶-۱-نمای کلی مغز انسان
با توجه به نقش مهم و اساسی مغز در بدن, هرگونه مشکل و یا آسیب مغزی باید سریعا تشخیص داده و درمان شود. بسیاری از آسیب ها و بیماریهای مغزی سبب ایجاد تغییر در ظاهر بافت مغز و یا اضافه شده بافتی به قشر آن می شود. در تیجه با بهره گرفتن از تصاویر گرفته شده از مغز می توان بسیاری از بیماریها و آسیب های مغزی را تشخیص داد. بدیهی است داشتن تصاویر سه بعدی از مغز اطلاعات بیشتری را در اختیار پزشک قرار داده و سبب سهولت و افزایش دقت در تشخیص آسیب یا بیماری مغزی می شود.
۶-۳-ریه
ریه یکی از اعضای تنفسی انسان می باشد و شامل دو قسمت ریه چپ و راست می باشد. ریه راست خود دارای سه لوب و ریه چپ دارای دو لوب می باشد. از نظر محل قرار گیری, ریه انسان در بالای پرده دیافراگم قرار گرفته است و توسط ستون فقرات, جناغ سینه و دنده ها احاطه شده است. با توجه به اینکه قلب در پشت ریه چپ قرار گرفته است, ریه چپ در قسمت پشت دارای فرو رفتگی جهت قرارگیری قلب می باشد. وزن تقریبی دو ریه مجموعا برابر ۱۰۰۰ گرم می باشد. ریه ها در روند تنفس انسان وظیفه تعویض اکسیژن هوا با دی اکسید کربن خون را بر عهده دارد. طبیعی است هرگونه اختلال در عملکرد ریه موجب آسیب های جدی به بافت های بدن خواهد داشت چرا که خونی که توسط ریه دارای اکسیژن می شود, جهت انجام واکنش های بدن به تمام بافت ها ارسال می شود. شکل ۶-۲ نمای کلی ریه انسان را نشان می دهد.
شکل ۶-۲- نمای کلی ریه انسان
امروزه قطعه بندی تصاویر ریوی یکی از بهترین ابزارهای موجود برای تشخیص بیماریهای ریوی توسط پزشک می باشد. بدیهی است قطعه بندی سه بعدی این عضو بسیار مهم از بدن اطلاعات مفید و کاربردی را در اختیار پزشک قرار خواهد داد.
۶-۴-کبد
کبد عضوی مثلثی شکل است که در جلوی معده و در پشت دنده ها در قسمت فوقانی و راست شکم قرار دارد.کبد بزرگترین و یکی از پیچیده ترین اعضای بدن است که حدود ۱۵۰۰ گرم وزن دارد و به ۴ لوب تقسیم می شود. به دلیل وجود خون زیادی در این عضو, رنگ آن قرمز تیره می باشد. به طور کلی وظیفه کبد پردازش اسیدهای آمینه غذایی, کربوهیدرات ها, لیبیدها و ویتامین ها, ساخت پروتئین های سرم و مسمومیت زدایی, تولید صفرا و دفع سم و مواد بیولوژیکی بیگانه از طریق صفرا می باشد. شکل ۶-۳ نمای کلی بافت کبد را نشان می دهد.
شکل ۶-۳-نمای کلی کبد انسان
با توجه به وابستگی اساسی دیگر اعضای بدن به عملکرد متابولیسمی کبد و نقش اساسی آن در دفع سموم بدن, بیماریهای کبدی دارای عواض شدیدی بر بدن بیمار می باشند. از آنجا که بسیاری از بیماریهای کبدی باعث ایجاد تغییراتی در شکل و اندازه کبد می شوند در نتیجه قطعه بندی این عضو جهت بررسی اندازه و شکل آن کمک شایانی به پزشکان در تشخیص های طبی می کند.
۶-۵-پرتونگاری کامپیوتری
پرتونگاری کامپیوتری ( سی تی اسکن) دستگاهی برای تصویر برداری از سطح اجسام و یا بدن انسان به صورت غیر تهاجمی می باشد. نسل اولیه این دستگاه در سال ۱۹۷۱ در انگلستان ساخته شده و تا کنون تغییرات و پیشرفت های شگرفی در تکنولوژی این دستگاه ایجاد شده است. در ادامه به بررسی تاریخچه و نسل های مختلف این دستگاه می پردازیم.
۶-۵-۱-تاریخچه دستگاه سی تی اسکن
در سال ۱۹۱۷ میلادی یک ریاضیدان اتریشی به نام رادون(J.RADON) ثابت کرد که یک شیء دو یا سه بعدی را می توان با گرفتن بی نهایت عکس از آن در جهات مختلف به تصویر کشید که پایه ای برای سی تی اسکن محسوب می شد. در سال ۱۹۵۶ دانشمندی به نام بارسول(Barcewell) نقشه خورشیدی از تصاویر شعاع ها درست کرد. در سال ۱۹۶۱ الدندرف(Oldendorf) و در سال ۱۹۶۳ آلن کورمارک(Allencormarck) اندیشه هایی از سی تی اسکن را فهمیده و مدل هایی در حد آزمایشگاهی ساخته اند. در سال ۱۹۶۸ کول(Kuhl) و ادواردز(Edwords) یک دستگاه اسکن مکانیکی برای تصویری از هسته ساخته اند که موفق بودند اما نتوانستند کار خود را در حد رادیولوژی تشخیصی, توسعه دهند. تا اینکه در سال ۱۹۷۲-۱۹۷۰ اصول ریاضی گفته شده توسط ریاضیدان انگلیسی(God Feryhaunsfield) بکار گرفته شد و توانست یک دستگاه سی تی اسکن را بسازد و جهت مصرف بالینی معرفی کند. در سال ۱۹۷۹ جایزه نوبل بطور مشترک به پرفسور آلن کورماک و گادفری هانسفیلد تعلق گرفت. شکل ۶-۴ اولین نمونه آزمایشگاهی دستگاه سی تی اسکن ساخته شده در EMI انگلستان توسط هانسفیلد را نشان می دهد.
شکل ۶-۴: اولین نمونه آزمایشگاهی دستگاه سی تی اسکن ساخته شده در EMI انگلستان توسط هانسفیلد
۶-۵-۲-اجزای اصلی تشکیل دهنده دستگاه سی تی اسکن
دستگاه سی تی اسکن معمولی از هشت قسمت اصلی تشکیل شده که در شکل ۶-۵ قابل مشاهده است.
شکل ۶-۵:قسمت های اصلی تشکیل دهنده دستگاه سی تی اسکن معمولی و نحوه ارتباط آنها
۶-۵-۲-الف-لامپ اشعه ایکس^۱
از مهمترین قسمت های یک دستگاه سی تی اسکن است و وظیفه آن تولید و کنترل اشعه ایکس و گسیل آن به سمت ناحیه عکسبرداری است. لامپ اشعه ایکس معمولا از یک آند و کاتد تشکیل شده که درون محفظه خلا قرار گرفته است. اختلاف پتانسیلی قوی در حدود ۲۰ تا ۱۵۰ کیلو ولت باعث کنده شدن الکترون از کاتد و شتابگیری آن و درنهایت برخورد با آند می شود. این برخورد باعث گسیل اشعه ایکس از آند شده و از چندین فیلتر عبور می کند تا بصورت باریکه ای موازی و با شدت استاندارد از محفظه شیشه ای خارج می شود.
^۱ X-Ray Tube
۶-۵-۲-ب-دتکتورهای اشعه ایکس^۱
این بخش از دستگاه سی تی اسکن وظیفه تبدیل اشعه ایکس خارج شده از بدن به سیگنال الکتریکی را بر عهده دارد. دتکتورهای مورد استفاده تا نسل سوم سی تی اسکن ها از نوع دتکتورهای گاز زنون بودند و در نسل های چهارم به بعد از دتکتورهای حالت جامد استفاده شد.
۶-۵-۲-پ-واحد جمع آوری اطلاعات^۲
سیگنال های آنالوگ تولید شده در دتکتور ها در این واحد به سیگنال دیجیتال تبدیل شده و همچنین ثبت و نگهداری می شود.
۶-۵-۲-ت-واحد تولید ولتاژ بالا^۳
در این واحد پالس ولتاژ الکتریکی بسیار قوی در حدود ۲۰ تا ۱۵۰ کیلو ولت با چرخه کاری مناسب برای تغذیه لامپ اشعه ایکس تولید می شود.
۶-۵-۲-ث-تخت بیمار^۴
تختی متحرک است که بیمار روی آن دراز می کشد و برای تصویربرداری از سطح مقطع های متفاوت بدن به جلو یا عقب حرکت می کند. این حرکت بیشتر به صورت گسسته و با گام مشخص است به جز در نسل های اسپیرال که بصورت پیوسته و با سرعت ثابت انجام می شود.
۶-۵-۲-ج-واحد بازسازی و تولید تصویر^۵

• دانش آموزمی‌تواندبراساس تجارب واطلاعات شخصی خود نقشی مؤثروفعال درفرآیندیادگیری داشته باشد.

• معلم نیزبه همان اندازه ازدانش‌آموز یاد می‌گیرد که دانش‌آموز از وی ودیگر دانش‌آموزان می‌آموزد.

• یادگیرنده باخودارزشیابی، میزان پیشرفت خودرا درجریان یادگیری موردبررسی وارزیابی قرار می‌دهد.

در برنامه‌های آموزشی جدید علوم تجربی به  ویژه در دوره آموزش عمومی، استفاده از روش های تدریس مبتنی برفرآیندحل مسئله و مهارتهای تفکر نسبت به گذشته اهمیت بیشتری یافته است. براساس این دیدگاه، برنامه‌ریزان در محتوای برنامه‌‌درسی به طرح موقعیتهای حل مسئله‌ای می‌پردازند. در این موقعیتها دانش‌آموزان راهنمایی می‌شوندتا در مسیر حل مسئله، به دانشها، مهارتها و نگرشهای تازه دست یابند. همچنین در اجرای برنامه‌های درسی جدید علوم تجربی، تجهیز مدارس به رایانه و ابزارهای چند رسانه‌ای ونیزICT مورد تاکید قرار گرفته ولازم است بودجه ویژه‌ای دریک برهه زمانی مشخص برای این منظوردرنظرگرفته شود(پرویزیان، ۱۳۸۴).

ازمعلم خواسته می‌شود تاتدریس خودرا به شیوه گروهی سازمان دهی کند، به نحوی که خودنیز به عنوان عضوی ازگروه دانش‌آموزان درآید. در این روشها برتعامل میان معلم ودانش‌آموزان ودانش‌آموزان با یکدیگر بیش ازحد تأکید می‌شود،زیرا تجربه نشان داده‌است که تعامل وتبادل تجربیات دانش‌آموزان بایکدیگر نقش عمده‌ای در یادگیری آنان دارد. افزون براین، فعالیتهای گروهی موجب توسعه مهارتهای اجتماعی ازقبیل احترام به حقوق دیگران، همکاری گروهی، حق ومسئولیت قائل شدن برای دیگران مشارکت درتصمیم گیریهای گروهی، سعه صدرو… در دانش‌آموزان می‌شود( شعبانی، ۱۳۸۵).
روش های ارزشیابی دربرنامه درسی ژاپن چیزی به عنوان امتحان نهایی وجود ندارد ودانش‌ آموزان با امتحان به آن صورتی که درسایرکشورها معمول است، برخوردنمی‌کنند(عملکردنظام آموزشی)ورودی (در قالب‌ موضوع‌های درسی)براساس موضوع‌های مشخص ومعلمان باید آن را در نظر بگیرند، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. خروجی(درقالب موفقیت‌های تحصیلی ورشدو توسعه)براساس یک نظام ارزشیابی مشخص ازسال۱۹۹۲دو سال بعد ازعرضه موضوع‌های درسی جدیددرژاپن،یک نظام جدیدارزشیابی نیزارائه گردیدکه به اجرادرآمده است(غندالی،۱۳۷۴).
براساس آن نظام، فرم ارزشیابی به دو بخش: ثبت نمره‌های مدرسه‌ای وثبت نمره راهنما تقسیم می‌شود.
این برگه همه ساله برای هر دانش‌آموز تکمیل ‌شده تا:

• کارایی ومفید بودن نظام یاددهی- یادگیری کهبه قابلیتو توانایی یادگیری دانش‌آموزان را بسنجد.
  ۲- توانایی‌ها و قابلیت‌های دانش‌آموز را به بهترین نحو ممکن ارزشیابی کند.
  ۳- کارنامه به مدت پنج سال جهت دسترسی به کارنامه تحصیلی دانش‌آموزان نگهداری می‌شود.

در برگه یا کارنامه تحصیلی موارد قابل ثبت در مورد هر دانش‌آموز بدین شرح است:
نتایج مربوط به هر موضوع درسی؛نتایج مربوط به فعالیت‌های خاص،وقایع رفتار فردی واجتماعی؛ رفتارهای موردی که مشاوره وراهنمایی می‌طلبد؛ چگونگی حضورو غیاب دانش‌آموز درمدرسه و کلاس درس. ثبت نتایج یادگیری در هر موضوع درسی به سه صورت: سنجش با ملاک مطلق(آنچه که باید آموخته شود)، سنجش با ملاک نسبی و سنجش ویژگیهای فردی دانش‌‌‌آموز انجام می‌شود(غندالی،۱۳۷۴).
۲-۱۵-۱ ارزشیابی برنامه درسی اجرا شده تابع چه عواملی است؟
ارزشیابی برنامه درسی تا حد زیادی تابع تعریفی است که از برنامه درسی می پذیریم.با عنایت به تعریف ارزشیابی، ارزشیابی برنامه درسی عبارت است از فرایند بررسی ارزش و شایستگی برنامه درسی. بررسی و مطالعه ارزش و شایستگی هم شامل عناصر و جنبه های خاص برنامه درسی و هم کل برنامه درسی می شود. طراحان در برنامه ریزی درسی با زمینه هایی نظیر سنجش نیازها، اهداف ،محتوا و روشها و اجرای برنامه روبرو می شوند. طراحان ، مجریان(معلمان ) و دانش آموزان نیز به نوعی با برنامه درسی ارتباط دارند و از آن تأثیر می پذیرند از اینرو در یک برداشت گسترده، ارزشیابی برنامه درسی شامل تمام موارد فوق می شود ضروری است تا تمام ابعاد و عناصر درسی مورد بررسی دقیق و مطالعه قرار گیرد و اصلاحات لازم در آن صورت پذیرد.
۲-۱۵-۲ جنبه های اساسی در ارزشیابی از برنامه درسی
۱- در ارزشیابی ابتدا باید به طرح ریزی پرداخت این فرایند از برنامه درسی پیچیده و دشوار است . برای اجرای موفقیت آمیز آن لازم است ابتدا نسبت به تدوین طرح ارزشیابی قبل از اجرا که در موفقیت ارزشیابی ازبرنامه درسی نقش مهمی دارد، مبادرت ورزید.
۲-ارزشیابی به عنوان بخشی ازبرنامه کلی نگریسته شود و نه به عنوان یک پروژه مجزا، اهمیت و ضرورت تلقی ارزشیابی به عنوان یک مؤلفه مهم برنامه درسی ار آن روست که ازنتایج آن برای برنامه درسی بهترو اصطلاح برنامه های درسی استفاده شود.
۳ – کلیه افراد طراحان ، معلمان ، مدیران و مسئولان اجرایی نسبت به اجرای ارزشیابی تعهد داشته باشند و زمینه های لازم برای مشارکت آنها در ارزشیابی فراهم گردد . در صورتی که خرده سیستم ارزشیابی برنامه درسی بدون دخالت و اظهار نظر معلمان و سایر افراد دست اندر کار تدوین شود نتایج ارزشیابی چشم گیر نخواهد بود .
۴-ارزشیابی بایدحتی الامکان براهداف کلی وویژه برنامه درسی مبتنی باشد. برای اجرای یک طرح ارزشیابی لازم است ارزشیابی مبتنی براهداف باشددرغیراینصورت به یک فعالیت بی فایده مبدل می گردد.
۵-درطرح ارزشیابی نحوه جمع آوری داده ها، تجزیه وتحلیل اطلاعات بایدمشخص وقابل اعتماد باشد.
۶-در هر پروژه ارزشیابی باید مکانیزمی برای برقراری ارتباط مؤثر تدارک دیده شود. ارتباط با تمام کسانی که در ارزشیابی شرکت دارند و از نتایج آن تأثیر می پذیرند.
۷-در طراحی ارزشیابی باید برای بررسی میزان استفاده از نتایح ارزشیابی، در تصمیمات برنامه درسی، نظامی کارآمد طراحی کرد و مهمترین ملاک های قضاوت در باره موفقیت ارزشیابی میزان کاربست اطلاعات حاصل از ارزشیابی در تصمیمات مربوط به برنامه ریزی درسی است. اگر نتایج ارزشیابی به طور جدی و معنی دار مورد استفاده واقع نشود طرح ارزشیابی با شکست مواجه خواهد شد. و منابع تدارک دیده شده به هدر خواهد رفت.
۸-بسته به مورد، درارزشیابی لازم است هم داده های کمی و هم داده های کیفی مورد توجه قرار گیرد.
۹-در ارزشیابی باید به آموزش ضمن خدمت یا کارآموزی پرسنل دخیل در ارزشیابی همت گماشت.
۱۰-در ارزشیابی برنامه درسی برای میزان اثر بخشی فرایند ارزشیابی تدابیری اندیشیده شود (شعبانی،۱۳۸۴).
۲-۱۵-۳ مشارکت افراد در ارزشیابی از برنامه درسی
در ارزشیابی از برنامه درسی فرد یا گروه خاص را نمی توان مسئول ارزشیابی دانست و افراد مختلف به تناسب توانایی ونیز مراحل کار می تواند در ارزشیابی شرکت داشته باشند.درعین حال به اهداف ارزشیابی از برنامه درسی، میزان دسترسی به ارزیاب حرفه ای در برنامه ریزی درسی ، قابل قبول بودن فرد یا گروه ارزیاب در نزد افرادی که ارزشیابی برای آنها انجام می شود. بررسی اثر بخش برنامه (ارزشیابی پایانی) و در آن نوعاً مواردی نظیر تهیه گزارش درباره برنامه درسی و ارائه آن به عموم، تدوین و پی ریزی سیاست های برنامه ریزی درسی، تصمیم گیری برای انجام اصلاحات وبازبینی اساسی در برنامه درسی و با عدم ادامه اجرای آن مد نظر باشد بهترین کسانی که به عنوان ارزشیاب می توانند انتخاب شوند، کسانی هستند که مستقل بوده و از موضوع ارزشیابی تأثیر نمی پذیرند. اما اگر هدف ارزشیابی تکوینی باشد در آن نوعاً مواردی نظیر هدایت جریان برنامه ریزی درسی، شناسایی نقاط ضعف و مسائل برنامه درسی و دانش آموزان ، نظارت بر فرایند برنامه درسی و….به منظور بهبود برنامه درسی مد نظر باشد ، بهترین افراد برای این نوع ارزشیابی کسانی هستند که به موضوع ارزشیابی آشنا هستند(فتحی واجارگاهی،۱۳۸۴).
۲-۱۵-۴ انواع الگوهای ارزشیابی
از انواع الگوهای ارزشیابی می توان به الگوی ارزشیابی هدف محور، هدف آزاد و الگوی ارزشیابی CIPP اشاره کرد. در الگوی ارزشیابی هدف-محور رالف تایلر وظیفه اصلی ارزشیاب بررسی میزان انطباق اهداف برنامه درسی با عملکرد دانش آموزان تلقی می کند. در این الگوی پیشنهادی مراحل زیر قابل شناسایی است.
۱-تهیه و تدوین مقاصد برنامه درسی.
۲-طبقه بندی هدفهای برنامه درسی.
۳- بیان هدفها به صورت رفتاری.
۴- مشخص کردن موقعیت ها که به یاد گیرندگان فرصت بروز رفتار مورد نظر را بدهد.
۵- بیان هدفهای برتامه ارزشیابی به پرسنل مربوط.
۶-انتخاب یا تدوین تکنیک های مناسب اندازه گیری.
۷-جمع آوری داده های مربوط به عملکرد دانش آموزان.
۸-مقایسه داده ها با هدفهای رفتاری (کیامنش، ۱۳۸۲).
۲-۱۶ پ‍ژوهش های مرتبط با متغیرها و عناصر برنامه درسی
پژوهش پور بافرانی(۱۳۷۶) که در ارزشیابی شیوه ارائه محتوای کتب علوم تجربی دوره راهنمایی ۷۶-۷۵ با بهره گرفتن از روش ویلیام رومی صورت گرفت ، ابتدا نسبت مقوله های فعال به مقوله های غیرفعال مشخص می کنند از طریق اندازه گیری ضریب درگیری دانش آموز با محتوای کتاب ، در خصوص میزان فعال بودن محتوی کتاب درسی حکم می شود.
سلیمان پور(۱۳۸۲) در پژوهش خود به تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی راهنمایی تحصیلی بر اساس نظریه درسی دیسیپلینی (موضوع محور) به منظور ارائه چار چوب عملی بهینه پرداخته است و بر اساس مؤلفه هایی نظیر کاوشگری ،اکتشافی بودن ، حل مساله ، فرایند محوری به نتایج زیر دست یافت: در کتاب علوم سال اول راهنمایی همه مؤلفه های دیسیپلین محوربه طور هماهنگ رعایت نشده است. درکتاب سال دوم بجز درس های هفتم، هشتم، نهم، سیزدهم و پانزدهم مؤلفه های دیسیپلین محوربه طور هماهنگ رعایت نشده است. درکتاب سال سوم راهنمایی درس های دوم، هفتم ،سیزدهم و چهاردهم نیز میزان و چگونگی مولفه ها با سایر درس ها هماهنگی ندارد اما سایر دروس به روند پژوهشی ، اکتشافی بودن ، حل مساله ، فرایند محوری مبتنی هستند ودر نهایت الگوهایی با رویکرد مختلف را پیشنهاد کرده است.
احمدی (۱۳۸۰)در پژوهش خود میزان هماهنگی و همخوانی برنامه درسی قصد شده ،اجرا شده و آموخته شده علوم تجربی دربرنامه جدید آموزش علوم تجربی دوره ابتدایی مورد مطالعه قرار داده است. جامعه مورد مطالعه کل دانش آموزان دوره ابتدایی ایران بوده است ونمونه مورد مطالعه ازپنج استان هرمزگان،آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان، گلستان،مرکزی و تهران انتخاب شده است. نتیجه حاصل از این تحقیق نشان می دهد به علت عدم استفاده از آزمایشگاه به هر دلیل و عدم تسلط کامل آموزگاران به روش های مثمر ثمر آموزشی مقدار ۳۰% از برنامه قصد شده به اجرا نمی آید.
در بررسی دیگری اخلاقی (۱۳۸۴) میزان هماهنگی و همخوانی برنامه درسی قصد شده ،اجرا شده و آموخته شده در درس علوم اجتماعی دردبیرستانهای شهر تهران به صورت پیمایشی انجام شده است. که در آن از نظرات اعضای شورای برنامه ریزی نیز استفاده شده است و از نتایج آن استفاده از روش تدریس پیش سازمان دهنده به عنوان عامل تطابق این سه برنامه وعدم تاکید روی اهداف مهارتی وکارهای گروهی علل عدم همخوانی این سه برنامه شمرده شده است.
یارمحمدیان(۱۳۸۴) طبق چارچوب مفهومی تیمز، مهمترین ابزار برای سنجش برنامه درسی اجرا شده، مقیاس معلمین و مقیاس مدرسه و مهمترین ابزار برای بررسی برنامه تحقق یافته، آزمونهای پیشرفت تحصیلی مورد استفاده است . از نتایج این بررسی مشخص می شود که: اکثریت دبیران علوم نقش خود را در تعیین موضوع درسی بیش از سایر نقش‌ها می‌دانند و کمترین نقش خود را در تعیین بودجه آموزش می‌دانند. اکثریت دبیران علوم برای تدریس علوم از کتاب درسی مدون و رسمی استفاده می‌کنند و کمتر از ۲۵ درصد مطالب را از منابع دیگری بدست می‌آورد. دبیران در تمام زمینه‌ها و فعالیت‌ها، منبع اصلی اطلاعات خود را در تصمیمات برنامه درسی، کتاب درسی دانش‌آموز می‌دانند. - ماشین حساب و کامپیوتر هنوز هم در برنامه درسی علوم راهنمایی جایگاهی را به عنوان یک ابزار کمک آموزشی یا آموزشی ندارد. دبیران استفاده از روش حل مساله (سؤال محوری) را در آموزش علوم با اختلاف کمی از روش توضیحی مورد تاکید قرار داده‌اند اما در هنگام توضیح روش خود بیشتر از روش مستقیم استفاده کرده‌اند. این امر نشان می‌دهد دبیران علوم، تصور روشنی از روش حل مساله ندارند. ازمیان عوامل مربوط به پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، مهمترین عامل وضعیت فرهنگی دانش‌آموزان، پس از آن وضعیت فرهنگی مدرسه و در درجه سوم نگرش دانش‌آموز نسبت به علوم می‌باشد. بین محتوای تدریس شده وتدریس نشده توسط معلم در پایه دوم و سوم راهنمایی با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود ندارد.